چند فرایند واجی در گویش دیباجی

در این مقاله، جنبه هایی از نظام آوایی گویش دیباجی در چارچوب واج شناسی زایشیتوصیف و تحلیل شده است. گویش دیباجی نام گویش رایج در شهر دیباج است. دیباجی یکی از گونه های زبانی حاشیه دریای خزر است که از خانواده زبان های ایرانی غربی به شمار می رود. دیباج نام شهری در شمال دامغان از شهرستان های استان سمنان است. برای انجام این پژوهش، داده هایی از پنج گویشور بومی در رده سنی بالای 45 سال، که عمدتا کم سواد و بی سواد بودند، از طریق مصاحبه و تکمیل پرسش نامه جمع آوری شده است. همچنین یکی از نگارندگان این پژوهش، خود، گویشور این منطقه می باشد. روش این پژوهش، توصیفی- تحلیلی است. پیکره گردآوری شده بر مبنای الفبای آوانویسی بین المللی (IPA) آوانگاری شده است. فرایندهایی که در این گونه زبانی معرفی شده اند عبارت اند از: همگونی، ناهمگونی، حذف، درج، نرم شدگی و قلب. ملاک انتخاب این فرایندها یکی وقوع فراوان آن ها در پیکره گردآوری شده است و دیگری تفاوت بارز بسیاری از آن ها با فرایندهای رایج در گونه معیار زبان فارسی. پس از معرفی و توصیف هریک از فرایندهای موردبحث، بلافاصله قاعده/قواعد واجی ناظر بر آن در چارچوب واج شناسی زایشی استانده صورت بندی شده ، برهم کنش آن با سایر قواعد موردبررسی قرار گرفته است.