مقایسه تحلیل معادل خطی و غیرخطی در پاسخ ساختگاه (مطالعه موردی طبس)

تاثیرات زمین شناسی سطحی بر حرکت های لرزه ای، قابل قبول و شناخته شده است و این آثار را می توان عاملی مهم در جنبش ناشی از زمین لرزه قلمداد کرد. بررسی شدت و پراکندگی خرابی ها در زلزله های دهه های اخیر، اهمیت اثرات ساختگاهی و شرایط زمین شناسی سطحی را بیش از پیش نمایان ساخته است. از دیدگاه مهندسی اهمیت زلزله ها به دلیل تاثیراتی است که این زلزله ها در سازه هایی نظیر سدها، نیروگاه ها، پل ها، مناطق مسکونی و تاسیسات صنعتی ایجاد می کند که در اکثر موارد این سازه ها نه در سطح توده های سنگی بلکه بر سطح زمین یعنی روی لایه های آبرفتی واقع بر سنگ بستر بنا می شوند. اثر لایه های خاک بر امواج زمین لرزه ماحصل یک فرایند پراکنشی پیچیده است که تحت شرایط پایدار خاک این اثر می تواند به صورت بزرگ نمایی دینامیکی باشد که از آن به عنوان تشدید یاد می شود. به منظور تعیین اثر ساختگاه و تاثیر دادن آن در ویژگی های جنبش نیرومند زمین روش های متعددی وجود دارد، که از میان آن ها روش های عددی، کم هزینه تر و بازه مکانی بیش تری را تحت پوشش قرار می دهند و به همین دلیل معمولا از این روش ها برای ارزیابی تحلیل پاسخ در برابر ارتعاشات زلزله استفاده می شود. در این مقاله سعی شده است با استفاده از داده های حاصل از حفاری 5 گمانه در ساختگاه شهر طبس به بررسی اثر ساختگاه در این شهر و هم چنین مقایسه روش های عددی تحلیل ساختگاه نظیر تحلیل خطی معادل و غیرخطی برای دوره های بازگشت زلزله 75، 475 و 2475 سال با استفاده از نرم افزارهای EERA و NERA پرداخته شود. با جمع بندی میزان تقویت و هم چنین حداکثر شتاب در سطح زمین می توان این نکته را بیان کرد که منطقه دیهشک و نواحی مرکزی شهر طبس بیش ترین شرایط تشدید را دارد. از طرف دیگر منطقه جنوب محله سرآسیاب و سپس ناحیه امام زاده بیش ترین سختی و کم ترین تشدید دارد. براساس پژوهش های صورت گرفته، پیشنهاد می شود تا برنامه توسعه شهری بیش تر به سمت امام زاده حسین بن موسی الکاظم (ع) هدایت شود تا ضمن برخورداری ار ساختگاه مناسب تر رعایت فاصله داری از زون گسلش نیز اعمال شود. با توجه به برآورد دست بالای EERA و همچنین رفتار غیرخطی خاک برای زلزله با دوره بازگشت بالا (2475 سال) از نرم افزار NERA برای تحلیل اثر ساختگاه استفاده شد تا بتوان حداکثر شتاب سطح واقع بینانه تری را به دست آورد.