مفهوم سازی افعال حرکتی بسیط زبان فارسی: رویکردی شناختی

پژوهش حاضر به بررسی مفهوم سازی افعال حرکتی بسیط در زبان فارسی از دیدگاه زبان شناسی شناختی پرداخته است. بدین منظور داده های پژوهش بر اساس چارچوب نظری ارایه شده از سوی تالمی (2000[2007]) تحلیل گردیده؛ و بسامد وقوع مولفه های مفهوم حرکت در افعال حرکتی بسیط زبان فارسی بررسی شده است. تالمی چهار مولفه اصلی «پیکر»، «زمینه»، «مسیر [مبدا، طول مسیر، مقصد]»، «جزء حرکتی» و دو مولفه فرعی «سبب» و «شیوه» را در مفهوم سازی رویداد حرکتی موثر دانسته است. پیکره پژوهش حاضر، متشکل از 126 فعل حرکتی است که از پایگاه دادگان، پایگاه داده های زبان فارسی و سایر منابع مکتوب استخراج و در بافت جمله تحلیل شده اند. از نتایج این پژوهش می توان این گونه بیان نمود که از میان چهار مولفه اصلی حرکت از دیدگاه تالمی، مولفه «پیکر» و از میان مولفه های فرعی مسیر، مولفه «مقصد [نقطه پایان]» نسبت به سایر مولفه ها از بسامد بالاتری در مفهوم سازی رویدادهای حرکتی برخوردار است. همچنین دو مولفه «شیوه» و «سبب» در افعال حرکتی زبان فارسی یا به صورت های ادغامی در ریشه فعل یا به صورت جداگانه در سطح جمله در مفهوم سازی رویداد حرکتی موثرند.