نقشه ای توصیفی از مطالعات ترجمه در ایران براساس پایان نامه های کارشناسی ارشد

مطالعات ترجمه رشته ای نوپاست که در نیمه دوم قرن بیستم در غرب پایه گذاری شده و در این زمان نسبتا کوتاه رشد چشمگیری یافته است. به رغم برنامه ها و کنفرانس های متعددی که در این زمینه برگزار شده، برخی ابهام ها درباره جنبه های مختلف پژوهش های علمی ترجمه مانند جهت و گرایش آن مشهود است. پژوهش حاضر با روشی توصیفی در صدد بوده پایان نامه های کارشناسی ارشد دو دانشگاه مادر در ایران را یعنی دانشگاه فردوسی مشهد و دانشگاه علامه طباطبایی تهران در رشته ترجمه بررسی کرده و موضوعات و حوزه های پژوهشی پوشش یافته را شناسایی کند. برای این منظور، تمام پایان نامه های دو دانشگاه مذکور که در مجموع پیکره ای 239پژوهشی تشکیل داده، با استفاده از تحلیل اسناد و موضوعی بررسی شده اند. ابتدا با بررسی عناوین، چکیده، سوالات پژوهش و محتوای هر پایان نامه، کلیدواژه ای گویای موضوع کلی آن پژوهش انتخاب شده است. با استفاده از این کلیدواژه ها و دسته بندی آن ها به مقوله های هم موضوع بزرگ تر، 29 دسته موضوعی شناسایی و توصیف شده اند. با الهام از چرخش های مطالعات ترجمه پژوهش ها مجددا دسته بندی شده و حوزه های پژوهشی تبیین شده اند و سپس با الهام از نقشه هولمز، نقشه این پژوهش ها ترسیم شده است. بررسی و دسته بندی این پژوهش ها به خوبی نشان می دهد پایان نامه های این دو دانشگاه و به طور کلی پژوهش های ترجمه در ایران، تقریبا اغلب حوزه های اصلی مطرح در مطالعات ترجمه را در برگرفته و تنوع موضوعات میان رشته ای مشهود است.