بررسی نقش بعضی از علوم عقلی در اجتهاد فقهی

با توجه به جایگاه ویژه عقل در معرفت دینی و فقهی و نیز ضرورت توجه به علوم عقلی در حوزه های علوم دینی، در این تحقیق به تاثیر علوم عقلی در سه محور منطق، فلسفه و کلام با مراجعه به منابع مربوط پرداخته شده است. برخی از این علوم عقلی مثل منطق و علم اصول فقه، منطق علم فقه، چون به شیوه صحیح استدلال و استنباط صحیح می پردازند، به مثابه ابزاری هستند که فقیه برای استنباط احکام از منابع باید از آنها بهره ببرد. دانش فلسفه نیز نقش ویژه ای در اجتهاد فقهی به صورت مستقیم یا غیر مستقیم دارد. به گونه ای که در تامین مبادی خداشناسی، انسان شناسی، جهان شناسی و معرفت شناسی فقیه، توسعه فکری او فهم مسائل اصولی و بسط آن به مباحث زبانی و تحلیلی جدید تاثیرگزار و تاثیر بسزایی دارد و نیز با نوع نگاهی که فقیه در پرتو مباحث کلامی به دین، شریعت و شارع پیدا می کند، استنباط احکام از ادله متفاوت می گردد. بنابراین، بی توجهی به علوم عقلی گاهی سبب انحراف در مسیر استنباط، بی پاسخ ماندن برخی مسائل و شبهات فقهی و یا ناکارآمدی فقه در جامعه می گردد.