تحلیل دیدگاه شاعران عصر مشروطه به جمهوری رضاخانی(مطالعه موردی عشقی، بهار، نسیم شمال، عارف )

پیشنهاد تغییر نظام مشروطه سلطنتی به جمهوری در 1302 ش که به اشاره انگلیس، برای جبران منافع از دسترفته قرارداد لغو شده 1919 توسط سردار سپه و هوادارانش مطرح گردید؛ با وجود صرف هزینه ها و هیاهوی فراوان در فرجام خود به توفیقی نرسید. دیدگاه منعکس شده میرزاده عشقی، ملک الشعرای بهار، سید اشرف الدین گیلانی و عارف قزوینی در مورد این موضوع، نمودی از بازتاب نظر روشنفکران و عامه مردم محسوب می گردد. با تحلیل اشعار این چهارتن آشکار شد عشقی و بهار با جدیت با جمهوریت مخالفت ورزیدند و سید اشرف الدین گیلانی هم بالحنی طنزآمیز با آنان همراهی کرد اما عارف وقوع این ایده را برای کشور سودمند تشخیص داده، به تبلیغ آن پرداخت.دقت بر نحوه انعکاس جمهوری بر سروده های این شاعران، علاوه بر مروری تاریخی و واقعه نگارانه به ما کمک می کند تا به ریشه یابی، علل طرح، کنش های فراوان برای به کرسی نشاندن و دلایل شکست جمهوریت، بهتر واقف شویم. در این مقاله با روش تحلیلی- توصیفی، اشعار این چهار شاعر در مورد جمهوری رضاخانی مورد دقت قرارگرفته است و ضمن مقایسه آنها با یکدیگر و همچنین با منابع تاریخی مرتبط، دلایل مخالفت یا موافقتشان بیان گردیده و نشان داده شده که رویدادهای بزرگ سیاسی اگر در ظرف زمانی مناسب واقع نشود با توفیق همراه نمی شود وهمچنین ذکر مولفه های تاثیرگذار بر یک مساله تاریخی مهم بدون مراجعه به آثار ادبی همزمان با آن نمیتواند مورد وثوق کامل باشد. این اشعار از جمله شعراستنادهای تاریخی محسوب می شود که ارزش تاریخی آن بسیار قابل تاملاست.