تعیین خسارت اقتصادی ناشی از فرسایش خاک در کاربری های مختلف اراضی (مطالعه موردی: حوزه آبخیز بهشت آباد، استان چهارمحال و بختیاری)

فرسایش خاک توام با رشد جمعیت، تامین آب، غذا و انرژی، تغییر اقلیم و کاهش تنوع زیستی یکی از مشکلات بزرگ محیط زیستی است. پیامدهای ناشی از فرسایش خاک را می توان با ابعاد مختلفی مورد بررسی قرار داد. از بعد مکانی هزینه های مختلف فرسایش خاک به دو دسته هزینه های درون منطقه ای و برون منطقه ای قابل تقسیم اند. فرسایش خاک تاثیر منفی مستقیم و غیر مستقیم بر چرخه تولید و اقتصاد دارد. هدف این مطالعه برآورد و مقایسه خسارت اقتصادی مستقیم و غیرمستقیم فرسایش خاک در کاربری های مختلف اراضی در حوزه آبخیز بهشت آباد است. به این منظور، خسارت مستقیم فرسایش خاک در کاربری های مختلف اراضی بر اساس روش جایگزینی عناصر اصلی حاصل خیزی خاک با کودهای شیمیایی محاسبه شد. به منظور برآورد مقدار خاک فرسوده شده از سطح کاربری های مختلف از نتایج مدل SWAT در این منطقه استفاده شد. خسارت غیرمستقیم فرسایش بر اساس هزینه مصرف شده برای احداث بندهای اصلاحی به علاوه خسارت ناشی از رسوب گذاری در پشت سدهای مخزنی برآورد شد. از خسارت های مربوط به ارزش های طبیعی و زیستی صرف نظر شد. طبق نتایج، بیش ترین میزان خسارت اقتصادی ناشی از فرسایش خاک مربوط به کاربری کشت دیم معادل 56 میلیون ریال در هر هکتار در سال برآورد شد؛ علت را می توان قرارگیری این اراضی در شیب های زیاد و عملیات نادرست کشاورزی در منطقه دانست. همچنین، کمترین خسارت برآوردی مربوط به کاربری باغی با 4/5 میلیون ریال در هکتار در سال بود که اهمیت تاج پوشش درختان و رعایت شیب مناسب در ایجاد باغ در حفاظت خاک را نشان می دهد. در این حوضه چرای مفرط و بهره برداری نامناسب از مراتع سبب بالا رفتن نرخ فرسایش و تولید رسوب در مراتع بالادست و درنتیجه 3/33 میلیون ریال خسارت فرسایش از هر هکتار در این کاربری می شود.