آرمان گرایی و واقع گرایی سیاسی در اندیشه سعدی و فارابی

در میان اندیشمندان، متفکران و ادیبان همواره دو نگاه واقع بینانه و آرمان گرایانه به مسائل اجتماعی و سیاسی وجود داشته است. در نگاه آرمانی، توجه به صور خیال و سیر در ملکوت و عالم عرش معطوف است و رنگ واقعیت های زمینی در معادلات و محاسبات ذهنی آرمان گرایان بازتاب ندارد؛ بنابراین نگاه آرمان گرا، نگاهی ذهنیت گرا و غیر کاربردی است. درمقابل آرمان گرایان، می کوشند از توانایی های فردی و موقعیت اجتماعی خود، شناختی صحیح و از امکان رسیدن به اهدافشان درکی واقع بینانه ارائه دهند. از آنجا که خاستگاه اندیشه و دستگاه فکری اندیشمندان در تحقق آرمان ها و اهداف آن ها به ویژه ایجاد مدل مطلوب حکومت بسیار تاثیرگذار است، بررسی مبانی اندیشه آنان در راستای ارائه راهکارهای حل مسائل اجتماعی از اهمیت حیاتی برخوردار است. براساس این، هدف نوشتار پیش رو، بازشناسی فکری و فلسفی آموزه های مربوط به آیین فرمانروایی و حکومت مطلوب در آثار سعدی و مطابقت آن با نظریه های آرمان شهری فارابی است. در این مقاله با استفاده از روش تطبیقی، اندیشه دو تن از نام آوران عرصه فلسفه و ادبیات، فارابی و سعدی با یکدیگر مقایسه می شوند و مدل مورد نظر هریک در قالب مدینه فاضله و جامعه ایده آل ازمنظر واقع گرایی و آرمان گرایی سنجش می شود. یافته های پژوهش نشان می دهد که نظریات سعدی تلفیقی از عمل گرایی و آرمان گرایی است؛ چنان که برخی نظریات فارابی نیز این گونه است، اما مصادیق تفاوت هایی باهم دارند.