سنگ شناسی و جایگاه زمین ساختی سنگ های آتشفشانی و نیمه عمیق شرق خوسف (جنوب غرب بیرجند)

چکیده منطقه مورد مطالعه در 10 کیلومتری شرق خوسف (جنوب غرب بیرجند) و در کناره شمال شرقی بلوک لوت و مرز آن با زون جوش خورده سیستان قرار دارد. در این منطقه، آتشفشانی های ائوسن- الیگوسن (داسیت، ریوداسیت، آندزیت، تراکی-آندزیت و به ندرت آندزیت بازالتی)، سنگ های نیمه عمیق (میکرودیوریت) و آذرآواری ها (توف، برش، آگلومرا) رخنمون داشته به نحوی که آمیزه افیولیتی کرتاسه فوقانی و فلیش های ائوسن را قطع می نمایند. بافت رایج این سنگ ها پورفیریتیک با زمینه دانه ریز بوده، بافت های گلومروپورفیریتیک و پوئی کیلیتیک نیز دیده می شود. درشت بلورهای رایج سنگ های آندزیتی، پلاژیوکلاز، هورنبلند، بیوتیت و پیروکسن و در داسیت ها پلاژیوکلاز، هورنبلند، بیوتیت، کوارتز و گاهی پیروکسن هستند. در تراکی آندزیت ها و ریوداسیت ها بلورهای ریز سانیدین نیز وجود دارد. برونبوم های آمفیبولیتی و پلیتی در این سنگ ها ملاحظه می گردد. شواهد عدم تعادل از جمله بافت غربالی، منطقه بندی، حاشیه واجذبی، گردشدگی، خوردگی و حاشیه غبارآلود در کانی ها، نمیان است. این سنگ ها، ماهیت کالک آلکالن پتاسیم متوسط تا بالا تعلق دارند. نمودارهای بهنجار شده عناصر کمیاب و خاکی نادر سنگ های یاد شده نسبت به گوشته اولیه و کندریت نشان از ارتباط زایشی نمونه ها با یکدیگر و نسبت بالای LREE/HREE و LREE/HFSE دارد که شاخص سنگ های کالک آلکالن مرتبط با زون های فرورانش در یک حاشیه فعال قاره ای است. شواهد ژئوشیمیایی، شباهت این سنگ ها را به آداکیت های غنی از سیلیس نشان می دهد. بر اساس نمودارهای پتروژنتیکی، ماگمای سازنده این سنگ ها، می تواند از ذوب بخشی یک گوه گوشته ای متاسوماتیسم شده در بالای زون فرورانش و یا خاستگاه گارنت آمفیبولیتی حاصل از دگرگونی پوسته زیرین ضخیم شده منشا گرفته باشد