مقایسه تراکم و بعد فراکتال شبکه های زهکشی در مقیاس و دقت های مختلف (مطالعه موردی: حوزه های آبخیز استان ایلام)

پدیده ها و عوارض موجود در طبیعت به رغم پیچیدگی های فراوان دارای نظم و قواعد خاصی است. رفتار و الگوی رودخانه ها نیز به عنوان یکی از پدیده های پیچیده طبیعی، از این امر مستثنی نیست. بسته به شرایط ژئومورفولوژیکی، اقلیمی، توپوگرافی و فرسایشی، آبراهه ها رفتار و الگوی متفاوتی از خود نشان می دهند. یکی از پارامترهایی که می توان با استفاده از آن به پیچیدگی الگوی شکل عوارض و پدیده ها دست یافت، هندسه فراکتال می باشد. هدف از این پژوهش محاسبه و مقایسه بعد فراکتال شبکه های هیدروگرافی در حوزه های آبخیز استان ایلام که ازDEM 50  متر و داده های SRTM استخراج شدند، که شبکه های هیدروگرافی به دست آمده از داده های  SRTMبا دقت بیش از 5 متر با استفاده از تصاویر گوگل ارث ترسیم شده اند. بدین منظور، ابتدا 12 حوزه آبخیز در استان ایلام (اما، تنگ سازبن، دویرج، هلیلان، نظرآباد، چم گز، کلم، سیاگاو، جعفرآباد، چاویز، جزمان و ورگچ) انتخاب و پس از  تعیین واحد های 25 کیلومتر مربع در محدوده هرکدام از حوزه ها و ترسیم و تکمیل الگوهای شبکه زهکشی در محدوده های مورد مطالعه، به کمک نرم افزار فراکتالیز بعد فراکتال آنها محاسبه شد. نتایج به دست آمده نشان داد که محاسبه و مقایسه بعد فراکتال به روش های تصویری در صورتی صحت دارد که عرصه های مورد مقایسه از مساحت یکسانی برخوردار بوده و همچنین، دقت و مقیاس ترسیم شبکه های هیدروگرافی نیز یکسان باشد. از سوی دیگر شبکه زهکشی ترسیم شده از روی گوگل ارث با دقت بیشتر از پنج متر نسبت به شبکه آبراه های متناظر با دقت DEM 50 متر در پلات های 5×5 کیلومتر مربع (25 کیلومتر مربع) از دقت بسیار بالایی برخوردار است. همچنین کمترین مقدار بعد فراکتال قبل از اصلاح شبکه های هیدروگرافی مربوط به حوزه آبخیز اما (1/042) و بیشترین مقدار آن مربوط به حوزه آبخیز تنگ سازبن (1/424) می باشد. در حالیکه پس از اصلاح شبکه های هیدروگرافی و محاسبه بعد فراکتال، کمترین مقدار به دست آمده بعد فراکتال مربوط به حوزه آبخیز چاویز (1/11) و بیشترین مقدار آن مربوط به حوزه آبخیز نظرآباد (1/49) است.