تدوین و اعتبارسنجی ابزار ارزشیابی دوره ی کارآموزی در عرصه رشته مهندسی بهداشت حرفه ای

مشکلات و دغدغه های مرتبط با ارزشیابی کارآموزان دوره ی کارآموزی در عرصه یکی از مهم ترین مسائل دانشجویان و اساتید رشته مهندسی بهداشت حرفه ای است. این مطالعه با هدف تدوین و اعتبارسنجی ابزاری برای ارزشیابی کارآموزان دوره ی کارآموزی در عرصه رشته مهندسی بهداشت حرفه ای انجام شد.

این مطالعه مقطعی-تحلیلی در گروه مهندسی بهداشت حرفه ای دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی شاهرود در طی نیم سال دوم سال های تحصیلی  1396-1395 تا نیم سال تحصیلی دوم  1397-1396 انجام شد و دانشجویان این دو دوره با استفاده از ابزار ارزشیابی طراحی شده مورد ارزیابی قرار گرفتند. حیطه ها و گویه های ابزار بر اساس سرفصل های درسی وزارت بهداشت در مورد کارآموزی در عرصه رشته مهندسی بهداشت حرفه ای(16 واحد؛ مقطع کارشناسی پیوسته) و با استفاده از بررسی متون و تشکیل میزگردهایی با مشارکت اساتید و کارشناسان مهندسی بهداشت حرفه ای تدوین شد.
سپس معیارهای ارزشیابی جامع و متناسب با این اهداف سه گانه تهیه شد. این معیارها بر اساس بررسی متون مربوطه، مصاحبه و استفاده از تجارب اساتید و مربیان در رشته مهندسی بهداشت حرفه ای، کارشناسان واحد بهداشت حرفه ای مراکز بهداشت و نیز کارشناسان بهداشت حرفه ای تعیین شد. از این معیارها به عنوان یک چارچوب مفهومی برای طراحی گویه ها استفاده شد. سپس متناسب با این چارچوب مفهومی و با در نظر گرفتن فراوانی معیارهای هر حیطه، گویه های متناسب برای تمامی آن ها تدوین شد. حفظ تناسب مفهومی هر گویه با بعد موردسنجش در روند گویه سازی همه ی ابعاد در نظر گرفته شد. در نهایت بعد از ارزیابی ویژگی های روان سنجی پرسشنامه، برای نمره دهی گویه ها از مقیاس لیکرتی 5 امتیازی شامل خیلی ضعیف (1)، ضعیف (2)، متوسط (3)، خوب (4) و عالی (5) استفاده شد. نمره عالی برای عملکرد بسیار مناسب و بدون نیاز به کوچک ترین راهنمایی؛ نمره خوب برای عملکرد غالبا رضایت بخش با حداقل راهنمای؛ نمره متوسط برای عملکرد مناسب و نیازمند راهنمایی و سرپرستی؛ نمره ضعیف برای عملکرد نامناسب و نیازمند راهنمایی و سرپرستی؛ و نمره خیلی ضعیف برای عملکرد بسیار نامناسب و نیازمند راهنمایی و سرپرستی کامل و دقیق در نظر گرفته شد.
برای بررسی روایی ابزار از روایی صوری، ضریب نسبی روایی محتوا (CVR)، شاخص روایی محتوا (CVI) و ضریب تاثیر گویه (IS) استفاده شد. اعتباریابی با استفاده همسانی درونی (ضریب آلفای کرونباخ) و تجزیه وتحلیل آزمون- بازآزمون ارزیابی شد.

 نسخه نهایی ابزار دارای سه حیطه  شامل اهداف آموزشی و یادگیری، حیطه مهارت های مدیریتی و فردی و نیز حیطه توسعه صلاحیت های حرفه ای شغلی و کارآفرینی و 40 گویه بود. CVI برابر با 85/0، CVR برابر با 76/0 و IS همه گویه های ابزار بالاتر از 5/1 بود که بیانگر روایی محتوایی مناسب ابزار از دیدگاه متخصصان بود. میزان آلفای کرونباخ، ضریب همبستگی درون طبقه ای (ICC) و ضریب همبستگی پیرسون آزمون- بازآزمون برای نسخه نهایی ابزار به ترتیب برابر با 0/835، (P<0/001) 0/899 و (P<0/001) 0/913به دست آمد.

نتایج حاکی از آن بود که ابزار ارزشیابی دوره کارآموزی در عرصه رشته مهندسی بهداشت حرفه ای دارای ویژگی های روان سنجی مناسبی است و به عنوان یک مقیاس استاندارد برای ارزشیابی کارآموزان دوره کارآموزی در عرصه مهندسی بهداشت حرفه ای قابل استفاده است.