ارزیابی کمی شاخص های شدت بیابان زایی در اراضی کشاورزی دشت درگز، استان خراسان رضوی

پژوهش حاضر با هدف ارزیابی تاثیر توسعه کشاورزی بر شدت بیابان زایی در دشت درگز واقع در شمال استان خراسان رضوی انجام شد. مقدار کمی خطر بیابان زایی حاصل از توسعه کشاورزی از پایش زمانی-مکانی معیارهای مهمی که به طور عمده به دلیل فعالیت های انسانی است مانند؛ معیار آب زیرزمینی، آبیاری و زهکشی، کشاورزی، خاک، توسعه صنعتی - شهری و همچنین معیار اجتماعی-اقتصادی طی دوره زمانی 20 ساله (1395- 1375) با بهره گیری از مدل IMDPA برآورد شد. نتایج نشان داد که دشت درگز از نظر خطر بیابان زایی در دو طبقه متوسط و شدید به ترتیب با درصد فراوانی 22٪ و  78٪ قرار دارد. به طوری که معیار آبیاری و زهکشی مهم ترین عامل انسانی موثر بر افزایش شدت بیابان زایی منطقه است. سپس معیار خاک، توسعه و فعالیت های کشاورزی، توسعه شهری-صنعتی، معیار اجتماعی-اقتصادی و در آخر تغییرات کمی و کیفی آب زیرزمینی به ترتیب بیشترین نقش موثر را بر افزایش شدت خطر بیابانی زایی اراضی کشاورزی دشت درگز داشته اند. افزایش تدریجی شوری خاک در بخش های شرقی و شمال شرقی منطقه به دلیل آبیاری با آب شور و تبدیل کاربری اراضی مرتعی و جنگلی به اراضی کشاورزی و مسکونی با مساحتی بیش از 7000 هکتار در طی 10 سال گذشته از عوامل مهم شدت بیابان زایی در منطقه مورد مطالعه بوده است. بنابراین، برای جلوگیری از گسترش بیابان زایی، مدیریت پایدار اراضی و جلوگیری از تبدیل کاربری اراضی طبیعی به کشاورزی، مسکونی و صنعتی پیشنهاد می شود.