تاثیر دوره های عاری از علف هرز و تراکم کشت بر صفات ظاهری، عملکرد و اجزای عملکرد کنجد (L. Sesamum indicum)

به منظور بررسی اثر طول دوره عاری از علف هرز و تراکم گیاهی بر صفات مورفولوژیکی، عملکرد و اجزای عملکرد کنجد (Sesamum indicum L.)، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه آزاد واحد بیرجند به اجرا درآمد. فاکتورهای آزمایش شامل دوره عاری از علف هرز در پنج سطح (عاری از علف هرز در کل دوره رشد، عاری از علف هرز تا 20، 40 و60 روز پس از سبز شدن و تداخل علف هرز در کل دوره رشد) و سه تراکم کنجد (7، 14 و 28 بوته در متر مربع) بود. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که اثر دوره عاری از علف هرز بر ارتفاع بوته، قطر ساقه، تعداد انشعابات ساقه اصلی و طول کپسول، تعداد کپسول در متر مربع، تعداد دانه در کپسول، وزن هزار دانه، عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک، شاخص برداشت دانه در بوته کنجد، تعداد و وزن خشک علف های هرز معنی دار شد و تراکم بوته نیز صفات ارتفاع بوته، تعداد کپسول در متر مربع، عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک، شاخص برداشت دانه در بوته کنجد، تعداد و وزن خشک علف های هرز را به طور معنی داری تحت تاثیر قرار داد، اما اثر متقابل دوره عاری از علف هرز و تراکم بوته تنها بر عملکرد بیولوژیک کنجد معنی دار شد. مقایسه میانگین ها نشان داد که افزایش دوره عاری از علف هرز باعث بهبود صفات مورفولوژیکی، اجزای عملکرد و عملکرد دانه و بیولوژیک کنجد و کاهش تعداد و بیوماس علف های هرز گردید به طوری که تعداد کپسول در متر مربع در تیمار عاری از علف هرز در کل دوره رشد نسبت به تیمارهای تداخل علف های هرز تا انتهای دوره رشد و عاری از علف هرز تا 20 و 40 روز پس از سبز شدن کنجد از برتری به ترتیب 3/98، 2/45 و 1/1 برابری، تعداد دانه در کپسول از برتری به ترتیب 155، 20/2 و 9/8 درصدی، وزن هزار دانه از برتری به ترتیب 20/3، 13/6 و8/9درصدی برخوردار بود. همچنین بیشترین عملکرد دانه با میانگین 62/913 کیلوگرم در هکتار مربوط به تیمار عاری از علف هرز در کل دوره رشد بود که نسبت به تیمارهای تداخل علف های هرز تا انتهای دوره رشد و عاری از علف هرز تا 20، 40 و 60 روز پس از سبز شدن کنجد از برتری معنی دار به ترتیب 15/5، 4، 1/8 و 1/3 برابری برخوردار بود. تعداد علف های هرز در تیمار تداخل علف هرز در کل دوره رشد از برتری معنی دار 22/6، 3/7 و 2/4 برابری و وزن خشک علف های هرز در تیمار تداخل علف هرز در کل دوره رشد از برتری معنی دار 40، 8 و 8/2 برابری به ترتیب نسبت به تیمارهای عاری از علف هرز تا 60، 40 و 20 روز پس از سبز شدن کنجد برخوردار بودند. همچنین مقایسه میانگین ها نشان داد که با افزایش تراکم از 7 به 28 بوته در متر مربع، تعداد کپسول در متر مربع و عملکرد دانه به ترتیب 4/76 و 7/72 درصد افزایش و تعداد علف های هرز و وزن خشک علف های هرز به ترتیب 26/4 و 3/45 درصد کاهش پیدا کرد. به طور کلی در شرایط این تحقیق برای افزایش عملکرد اقتصادی در کنجد، تیمار عاری نگه داشتن مزرعه از علف هرز در کل دوره رشد و تراکم 28 بوته کنجد در متر مربع پیشنهاد می شود.