بررسی تفاسیر تربیتی معاصر

تربیت قرآنی مطمئن ترین برنامه برای رشد همه جانبه آدمی است که بر اساس توحید و عبودیت خداوند متعال بنا شده و بر فطرت، اختیار، عقلانیت و معرفت پذیری انسان تکیه دارد. بدین منظور عده ای درصدد این برآمدند که قرآن را از دریچه تعلیم و تربیت تفسیر کنند، روش تفسیر تربیتی یک روش علمی اجتهادی است مبتنی بر گردآوری آیات مرتبط، منظومه سازی آیات، نظام سازی و استخراج قواعد کلان که هدفش؛ کشف مقاصد و مدالیل آیاتی است که می تواند تغییری در ساحت بدن، ذهن، روح و رفتار متربی ایجاد کند. این نوع تفسیر آسیب هایی هم چون عدم صلاحیت مفسر و عدم پایبندی به مبانی را دارد که منجر به تفسیر رای خواهد شد.  برخی از تفاسیر ترتیبی نکات تربیتی پر رنگ تری دارند، لکن بنای بر این که تفسیرشان تربیتی باشد نداشته اند به صورت نمونه: المنار، مهر و... و برخی با عنوان تربیتی به نگارش درآمده اند مثل: «نخستین تفسیر تربیتی» اثر حسین میرزاخانی؛ «التفسیر التربوی» اثر دکتر انور الباز؛ «تفسیر القرآن المرتب منهج للیسر التربوی» اثر دکتر اسعد احمد علی که هر سه تفسیر ضعف های جدی چون رویکرد غیر تربیتی بر خلاف نام شان، تفسیر ناقص قرآن و... دارند. از معروف ترین تفاسیر موضوعی تربیتی موجود: «تفسیر موضوعی تربیتی» اثر دکتر علیرضا اعرافی؛ «تفسیر موضوعی میان رشته ای قرآن و علوم: قرآن و تربیت» اثر دکتر رضایی اصفهانی؛ «ملامح التفسیر التربوی للقرآن الکریم» اثر ابراهیم بن سعید الدوسری؛ «التفسیر التربوی للقرآن الکریم» اثر هاشم ابو خمسین است. در دو تفسیر اخیر به معرفی اجمالی مفسر بسنده شد اما به تفاسیر موضوعی نخست، اجمالا پرداخته و محاسن و معایب شان بررسی گردید.