بررسی تنوع ژنتیکی لاین های نوترکیب برنج ایرانی در مرحله زایشی در شرایط نرمال و شوری

شوری یک عامل محدود کننده مهم در تولید بیشتر گیاهان و از جمله برنج است. با توجه به محدود بودن سطح زیر کشت، شناسایی ژنوتیپ های متحمل به تنش های محیطی و به ویژه شوری از اهمیت زیادی برخوردار است. هدف از اجرای این پژوهش، بررسی تنوع ژنتیکی بین 114 لاین نوترکیب حاصل از تلاقی ارقام طارم محلی × خزر تحت شرایط بدون تنش و تنش شوری هشت دسی زیمنس بر متر در مرحله رشد زایشی در قالب طرح کاملا تصادفی بود. تجزیه واریانس مرکب صفات نشان داد که اختلاف بین لاین ها برای تمامی صفات معنی دار بود. بررسی ضرایب تغییرات ژنوتیپی نیز نشان داد که بیشترین تنوع ژنتیکی در بین لاین های نوترکیب مورد مطالعه مربوط به صفات تعداد خوشه در بوته بود و در مقابل، صفات  تعداد روز تا 50 درصد گلدهی کمترین تنوع ژنتیکی را در بین این لاین ها نشان دادند. در شرایط بدون تنش و تنش بالاترین همبستگی ژنوتیپی و فنوتیپی عملکرد دانه با تعداد دانه پر دربوته مشاهده شد. براساس تجزیه خوشه ایعملکرد دانه ی لاین ها در شرایط نرمال، ژنوتیپ ها به چهار دسته و در شرایط شوری به سه دسته گروه بندی شدند. لاین های مربوط به گروه سوم در هر دو شرایط از میانگین بالاتری نسبت به میانگین کل برخوردار بودند. در مجموع، نتایج حاصل از پژوهش حاضر نشان داد که تنوع ژنتیکی قابل توجهی بین لاین های مورد مطالعه از نظر تحمل به شوری وجود دارد و می توان از این تنوع در برنامه های اصلاحی بعدی استفاده کرد. بر این اساس، لاین های 83، 81، 56، 39، 37 و 89 حساس ترین و لاین های 107، 101، 16، 100، 84، 98، 47، 32، 14، 29، 95، 63، 5، 49، 92 و 10 متحمل ترین لاین ها به تنش شوری بودند و عملکرد و اجزای عملکرد بالاتری داشتند. لاین های متحمل مستقیما جهت کشت در مزارع شور و یا جهت انتقال تحمل به شوری به ارقام تجاری از طریق برنامه های اصلاحی آینده پیشنهاد می شوند.