اولویت بندی مناطق برداشت گرد و غبار با استفاده از مدل های آماری (مطالعه موردی: خراسان رضوی)

با توجه به خشکسالی و تغییرات کاربری اراضی در سال های اخیر، پدیده توفان گرد و غبار در ایران در حال افزایش بوده است. هدف از تحقیق حاضر شناسایی و اولویت بندی مناطق برداشت گرد و غبار با استفاده از مدل های آماری دو متغیره (مدل احتمالاتی وزن واقعه و مدل نسبت فراوانی) در محیط نرم افزار R و تعیین اهمیت هریک از عوامل محیطی موثر بر آن، در استان خراسان رضوی می باشد. به این منظور ابتدا 65 نقطه برداشت گرد و غبار در منطقه مورد مطالعه شناسایی و نقشه پراکنش گرد و غبار تهیه گردید. سپس نقشه های هریک از عوامل تاثیرگذار بر وقوع گرد و غبار شامل نقشه های خاک، لیتولوژی، شیب، شاخص پوشش گیاهی، فاصله از رودخانه، واحدهای ژئومورفولوژی و کاربری اراضی تهیه گردید. با استفاده ازمدل های نسبت فراوانی و وزن واقعه، وزن هر یک از عوامل موثر محاسبه و ارتباط هریک از عوامل با کانون های گرد و غبار مشخص و در نهایت نقشه های اولویت بندی مناطق برداشت گرد و غبار تهیه شد. ارزیابی مدل ها با استفاده از منحنی ROC صورت گرفت.  65 نقطه برداشت گرد و غبار در منطقه مورد مطالعه شناسایی شد. نتایج نشان داد که ژئومرفولوژی، شیب و کاربری اراضی بیش ترین نقش را در ایجاد کانون برداشت گرد و غبار در دو مدل نسبت فراوانی و وزن واقعه داشته اند. نتایج حاصل از پهنه بندی خطر دو مدل نسبت فراوانی و وزن واقعه حاکی از آن است که منطقه با خطر زیاد و خیلی زیاد به ترتیب 54/95و 58/23درصد مساحت کل را در برگرفته اند. براساس نتایج حاصل از هر دو مدل، واحدهای ژئومورفولوژی، کاربری اراضی و شیب بیشترین تاثیر را بر وقوع گرد و غبار در منطقه داشته و هر دو مدل نسبت فراوانی و وزن واقعه به ترتیب با سطح زیرمنحنی 0/818 و 0/825، دقت قابل قبولی دارند.