بهینه سازی الگوی کشت و منابع آب در سطوح مختلف آبیاری برای مناطق گرم و خشک (مطالعه ی موردی، دشت-های دهلران استان ایلام)

این پژوهش با هدف صرفه جویی در منابع آب با رویکرد تکنیک های کم آبیاری با استفاده از مدل برنامه ریزی غیرخطی با اعمال بهینه سازی الگوی کشت موجود در هشت مزرعه مشاهداتی برای یازده محصول آبی غالب، شامل گندم زمستانه، جو، کلزا، چغندرقند پاییزه، ذرت دانه ای، سورگوم، گوجه فرنگی، پیاز و سیب زمینی، باقلا سبز و هندوانه پاییزه در اراضی پایاب سد مخزنی دویرج دهلران واقع در جنوب غرب کشور انجام گردید. کاهش عملکرد و سود خالص حاصل از کشت هر محصول برای سطوح نیاز آبی 50%،60%،70%،80%،90% و 100% در طول فصل رشد محاسبه گردید. تابع هدف برای بیشینه نمودن سود خالص با محدودیت های مختلف از جمله ثابت بودن سطح زیر کشت، برای سناریو های الگوی کشت موجود، سیاست های وزارت جهاد کشاورزی و الگوی پیشنهادی محاسبه گردید. نتایج مقایسه سناریو ها نشان داد در شرایط آبیاری کامل، سود خالص الگوی کشت وزارت کشاورزی نسبت به الگوی کشت موجود، 33/1% و برای 90% و80% نیاز آبی به‎ترتیب 19/1%، 05/1% افزایش گردید، در این شرایط به ترتیب 18% و 34% از منابع آب صرفه جویی گردید. همچنین نتایج  الگوی کشت پیشنهادی محصولات گندم، کلزا، چغندر پاییزه و ذرت دانه ای نشان داد که سود خالص سناریوهای نیاز آبی 60% ،70 %،80% و90% به ترتیب 4/14%، 6/33%، 54%، 7/74%  نسبت به شرایط الگوی کشت موجود افزایش یافت و به میزان60%، 49%، 35% و 19%، از منابع آب صرفه جویی گردید. استفاده از مدل برنامه ریزی غیرخطی نشان داد با بهینه سازی الگوی کشت همراه با تکنیک کم آبیاری علاوه بر افزایش سود خالص وصرفه جویی مصرف آب کشاورزی نسبت به شرایط کشت موجود، می تواند در حفظ و پایداری منابع آب سطحی و زیرزمینی موثر واقع شود.