بررسی تاثیر توپوگرافی بر شکل گیری فرسایش آبکندی در استان ایلام

فرسایش آبکندی یکی از شکل های مهم تخریب خاک به ویژه در مناطق نیمه خشک جهان است. استان ایلام چهارمین استان در کشور از نظر وسعت پهنه های آبکندی است و 13 درصد از سطح آن توسط آبکندها پوشیده شده است. مطالعه حاضر با هدف ارایه آستانه های توپوگرافی آبکندها شناخت فرآیند غالب در شروع و گسترش آبکندها در دو کاربری مرتعی و کشاورزی متمرکز شده است. در ابتدا ویژگی های هندسی و توپوگرافی120 آبکند در بخش نیمه خشک استان شامل ، شیب های شروع و گسترش، مساحت شروع و گسترش هم چنین ویژگی های سطح حوزه آبخیز آبکندها شامل میزان پوشش سطحی و خاک لخت به وسیله پلات های یک متر مربعی به همراه نمونه های ترکیبی خاک از سطح حوزه آبخیز و دیواره آبکند ها برداشت گردید. نتایج نشان داد عدد آستانه توپوگرافی شروع و گسترش آبکندها در کاربری کشاورزی به ترتیب 02/0 و 04/0 و در کاربری مرتعی به 1/0 و 2/0 افزایش یافته است. در حقیقت آستانه توپوگرافی تشکیل آبکند در اراضی مرتعی 5 برابر اراضی کشاورزی است. فرآیند غالب در تشکیل و توسعه آبکندها بر اساس رابطه شیب - مساحت و شواهد موجود در عرصه روان آب سطحی بوده است. ماده آلی، پوشش گیاهی، میزان سنگریزه و خاک لخت 31 درصد از تغییرات آستانه توپوگرافی را تبیین نموده اند و ماده آلی با ضریب بتای 62 درصد بیشترین مشارکت را داشته است. همچنین فراوانی تشکیل آبکند با میزان سنگریزه و پوشش سطحی دارای رابطه نمایی بوده و عامل کاهنده فراوانی آبکند با افزایش سنگریزه و پوشش گیاهی به ترتیب 60 و 35 درصد بوده است