ارزیابی تنوع ژنتیکی، همبستگی ها و ضرایب علیت برای صفات اجزای عملکرد دانه در کرچک (Ricinus communis L.)

کرچک یکی از گیاهان روغنی آفریقاست که کمتر پژوهشی درباب آن انجام شده است. در این تحقیق، هشتاد و شش ژنوتیپ کرچک در سه مکان در ایالت نیجر کشور نیجریه بررسی شد. هدف از پژوهش، تخمین میزان تنوع ژنتیکی و نیز بررسی ارتباط بین عملکرد دانه و اجزای آن بود. تیمارها به صورت طرح لاتیس آلفا با سه تکرار اجرا شدند. نتایج تحقیق نشان داد که ژنوتیپ بر بیشتر صفات بررسی شده اثر معنی داری داشته است. تغییرات صفت تعداد روز تا 50 درصد گل دهی بین 34 تا 125 روز با میانگین 69/21روز بود. کمینه 7/33 گرم و بیشینه 12/64 برای وزن 100 دانه ثبت شد. عملکرد دانه بین 144/45 تا 349/92کیلوگرم در هکتار با میانگین 646/04کیلوگرم در هکتار بود. ضرایب تغییرات ژنوتیپی و فنوتیپی بالایی برای صفات طول خوشه و وزن صد دانه مشاهد شد. همبستگی های مثبت معنی داری بین عملکرد دانه با ارتفاع گیاه در مرحله گل دهی، تعداد شاخه در گیاه، طول خوشه، تعداد خوشه در گیاه، تعداد روز تا رسیدگی و وزن صد دانه مشاهده شد. تجزیه ضرایب علیت، اثرات مستقیم مثبت صفات استقرار گیاهچه، طول خوشه، تعداد خوشه در گیاه، ارتفاع گیاه در مرحله خوشه دهی، تعداد روز تا آغاز خوشه دهی و وزن صد دانه بر روی عملکرد دانه را نشان داد. بیشترین اثر مستقیم مثبت بر روی عملکرد دانه به ترتیب از طریق صفات طول خوشه، تعداد خوشه در گیاه و وزن دانه مشاهده شد. ضریب همبستگی مثبت معنی دار و اثر مستقیم مثبت بالا بین صفات طول خوشه، تعداد خوشه در گیاه و وزن بذر به دست آمد. نتایج به دست آمده اهمیت صفات خوشه ای را برای انتخاب ژنوتیپ های کرچک با عملکرد دانه بالا را نشان داد.