بررسی تنوع سوماکلونالی گیاهان باززایی شده از بافت های مختلف توت فرنگی(Fragaria x ananassa) به کمک نشانگر ISSR

از مهم‏ترین اهداف تجاری کشت بافت توت فرنگی، دستیابی به گیاهان بدون تغییرات مورفولوژیکی و ژنتیکی است. در این مطالعه باززایی بافت‏های مختلف گیاه توت فرنگی رقم کاماروساFragaria ananassa cv. Camarosa شامل گوشواره، مریستم انتهایی، برگ و دمبرگ با استفاده از تنظیم کننده های رشد بنزیل آدنین (BA) با غلظت‏های 5/0، 1، 2 و 3 میلی‏گرم بر لیتر و ایندول بوتریک اسید (IBA) با غلظت‏های 0/1 و 0/5 میلی‏گرم بر لیتر در محیط کشت MS بررسی و واکاوی شد. بهترین تیمار از نظر میزان باززایی، نمونه‏ های مریستم انتهایی در محیط‏ حداقل با ترکیب هورمونی بنزیل آدنین 1 میلی‏گرم بر لیتر و ایندول بوتیریک اسید 0/1 میلی‏گرم بر لیتر با میانگین 7/6 گیاهچه بود. محیط مناسب برای باززایی گوشواره، شامل ترکیب هورمونی BA 2 میلی‏گرم بر لیتر و ایندول بوتیریک اسید 1/0 میلی‏گرم بر لیتر بود. محیط کشت با ترکیب هرمونی بنزیل آدنین 2 میلی‏گرم و ایندول بوتریک اسید 0/5 میلی‏گرم، مناسب‏ترین بستر برای ریزازدیادی برگ و دمبرگ انتخاب، و برای بررسی میزان تغییرات ژنتیکی، از نشانگر مولکولی ISSR روی شاخه های باززایی شده حاصل از ریزنمونه های مختلف - بعد از 8 بار واکشت در مقایسه با گیاه مادری- استفاده شد. بر این اساس، با استفاده از 18 نشانگر ISSR، پروفایل مولکولی نمونه‏ های مختلف و والدین با یکدیگر مقایسه شد. در مجموع از 10 نشانگر ISSRتعداد 88 باند شفاف، متمایز و تکرار پذیر با متوسط 46 درصد چندشکلی تولید کردند. براساس ماتریس تشابه رسم حاصل از داده‏های ISSR، بیشترین و کم‏ترین میزان شباهت ریزنمونه ‏ها با گیاه مادری به ترتیب در ریزنمونه‏ های استیپول و دمبرگ با ضرایب تشابه 0/738 و 0/645 مشاهده شد. نتایج این بررسی نشان داد که ریزنمونه‏ های گوشواره و دمبرگ پس از هشت بار واکشت دارای بیشترین میزان پایداری ژنتیکی هستند. با توجه به فاکتورهای پایداری ژنتیکی و سرعت باززایی، استفاده از بافت مریستم انتهایی به عنوان ریزنمونه مناسب با بیشترین تطابق ژنتیکی پیشنهاد می گردد. ازآنجا که کارایی نشانگر ISSR در ردیابی تنوع سوماکلونالی نیز تایید شده است، از نتایج این تحقیق می توان برای تکثیر تجاری توت فرنگی در مقیاس گسترده استفاده کرد.