آیا می‏توان قانون میزان جابری را قانونی ذاتی‏گرا دانست؟

ارتباط میان قوانین طبیعت و ویژگی‏های انواع طبیعی، مساله‏ای مهم و البته اختلاف‏برانگیزاست. طرفداران وجود این ارتباط به دودسته تقسیم می‏شوند، آنهایی کهاین ارتباط را ارتباطی ضعیف دانسته و قوانین طبیعت را قوانینی امکانی می‏دانند و کسانی کهباور دارند قوانین، برآمده از ویژگی‏های انواع طبیعی‏اند. ذاتی‏گرایان از دسته دوم‏اند که براساس ادعای‏شان، قوانین طبیعت را، قوانینی ضروری می‏دانند. ارجاع به تاریخ علم، برای یافتن این نسبت میان قوانین و انواع طبیعی از روش‏های رایج ذاتی‏گرایان است که در این نوشتار نیز با تبیین قانون میزان که در میان کیمیاگران اسلامی از جمله جابربن حیان، از قوانین اصلی حاکم بر فرآیندهای کیمیایی و تبدل اجسام و اجساد به هم است، نسبت آن را با قوانین ذاتی‏گرا بررسی می‏کنیم.