تعیین منابع آلاینده شیمیایی آب زیرزمینی دشت جنوبی اراک به روش های شاخص آلودگی و هندسه فراکتال

چکیده
دشت جنوبی اراک با 47 حلقه چاه برای تامین بخشی از آب شرب شهر استفاده می شود. ارزیابی کیفی آب ازنظر ترکیبات شیمیایی و فلزات مسمومیت زا و تعیین منشا آنها از مسائل جالب توجه در این دشت است. 52درصد از آب این چاه ها تیپ Ca-HCO3، 26 درصد Ca-Cl و 20 درصد Na-Cl دارند. غلظت حداکثر بعضی ترکیبات ازجمله NO3، Na، Ca، Mg، PO4، HCO3، SO4 و Cl، حاکی از زیادبودن آنها نسبت به استاندارد آب شرب ایران و استاندارد WHO است. از سویی با تعیین شاخص های آلودگی در فلزات سنگین مشخص شد آب ها کیفیت مناسب شرب دارند. آب های منطقه در مقایسه با استانداردهای آب شرب در حد مطلوب اند؛ اما بررسی حد آستانه به روش فراکتالی نشان داد غلظت ترکیبات شیمیایی بیشتر آب ها از حد طبیعی بیشتر است و در آستانه آلودگی قرار دارند. این بررسی نشان داد ترکیبات شیمیایی، نتیجه دو آلودگی طبیعی (هوازدگی، انحلال شیمیایی سنگ های کربناته و نفوذ آب شور) و انسانی اند. زیادبودن ترکیباتی چون Ca، HCO3 و Mg در آب های دشت اراک ناشی از انحلال سنگ های آهکی و دولومیتی ارتفاعات جنوبی و زیادبودن ترکیباتی چون Na و SO4 در آب های دشت امان آباد ناشی از نفوذ آب شور تالاب میقان اراک است. همچنین دفن زباله دشت امان آباد، پساب شهرک صنعتی و فاضلاب شهری در دشت اراک، منشا فلزات مسمومیت زایی چون Cu، Zn، As و Pb در آب های منطقه است.