تحلیل اندازه اقتصاد و توازن منابع آموزش عالی در ایران

آموزش عالی در ایران در 40 سال اخیر تحولات کمی بسیار شتابانی را تجربه نموده است و تعداد دانشجویان آموزش عالی  به حدود 4.5 میلیون نفر در سال 1396 رسیده است. با گسترش شتابان آموزش عالی شاخص سهم مخارج آموزش عالی از تولید ناخالص ملی نیز مستمر افزایش یافته است و به حدود 1.2 از مخارج تولید ناخالص ملی رسیده است. اندازه این شاخص مهم با وجود توسعه نیافته بودن ایران به حدود 85 درصد متوسط این شاخص در کشورهای OECD رسیده است واندازه آن از تعداد زیادی از کشورهای توسعه نیز بیشتر است.
ناگزیر رشد شتایان کمی در آموزش عالی با رشد شدید آموزش عالی خصوصی و شبه دولتی در ایران پاسخ داده شده است. برارود های این مطالعه نشان می دهد دولت حدود 42 تا 48 درصد منابع مالی آموزش عالی را تامین می کند. از این روی منابع مالی آموزش عالی در ایران در سال های اخیر وابستگی بیشتری به بخش خصوصی دارد.
تحلیل ساختار تامین منابع مالی آموزش عالی در ایران نشان می دهد که آموزش عالی در ایران در چالش دوقطبی وابستگی مطلق به شهریه در بخش غیر دولتی و تا حدودی شبه دولتی و وابستگی تقریبا کامل به منابع دولتی در بخش آموزش عالی دولتی است. فقدان تنوع منابع در آموزش عالی اثرگذاری آموزش عالی بر جامعه و محیط پیرامون را محدود و متاثر از منابع وابستگی نامین مالی خود نموده است. فقدان تامین مالی از صنعت در قالب گرنت ها و قراردادهای تحقیقاتی و  نیز تامین مالی بین المللی و همچنین عدم وجود منابع مالی حاصل از سرمایه گذاری مستقل مبتنی بر توانمندی های فناورانه در دو طیف دانشگاه های خصوصی و دولتی، نشان دهنده بی نیازی نسبی متقابل صنعت و جامعه از دانشگاه و نیز روابط بین المللی است.