واکاوی فقهی حقوقی بقاء زمین زراعی متروکه بر وقفیت

ازجمله مباحث مهم حوزه وقف، وضعیت اموال موقوفه در صورت خرابی و متروکه شدن است و چگونگی حکم وقفیت زمین زراعی موقوفه پس از موات و متروکه شدن یکی از موضوع های آن می باشد. پاسخ به این سوال، مستلزم بررسی وضعیت ترک و خرابی زمین زراعی موقوفه در دو صورت موقت و غیرموقت است. در صورت موقت بودن خرابی و ترک آن به نظر می رسد وقف به حال خود باقی است، اما در صورت طولانی بودن خرابی زمین های زراعی موقوفه و تبدیل آن به زمین های موات، سه فرض متصور است: در فرضی که از چگونگی وقف اطلاعی نباشد یا موقوف علیهم ازبین رفته باشند و تنها نامی از آنان باقی مانده باشد، زمین موقوفه از وقفیت خارج و در شمول انفال قرار خواهد گرفت؛ این در حالی است که اندیشه بقای وقف و صرف منافع آن در امور خیر ترجیح دارد، اما در فرضی که بدانیم وقف بر جهت است اما از جهت وقف بی اطلاع باشیم، إحیاء و تصرف در زمین باید با إستیذان از موقوف علیهم و متولی یا حاکم شرع و نماینده او باشد. همچنین در فرضی که وقف خاص باشد و مصرف آن نیز معلوم باشد، ولی موقوف علیهم مشخص نباشند؛ زمین مزبور از وقفیت خارج نمی شود اما در صورتی که موقوف علیهم معلوم باشند، إحیاء و تصرف در زمین مزبور حسب مورد با إذن متولی یا موقوف علیهم خواهد بود.