واکاوی راهبردهای مدیریت تضاد آب در بین گندم کاران آبی شبکه آبیاری سد درودزن

آب منبع حیات و از عوامل رشد و توسعه در جوامع بشری و یکی از ارکان اساسی کشت و زرع در کشاورزی است. در ایران، بخش کشاورزی به عنوان بزرگ ترین مصرف کننده آب با کاهش منابع آبی و تشدید تضاد های ناشی از آن در سال های اخیر مواجه بوده است. کشاورزان گندم کار آبی بخش درودزن واقع در شهرستان مرودشت استان فارس نیز چند سالی است که با توجه به استفاده ناصحیح از منابع آب با مشکل کمبود آب در بخش کشاورزی مواجه اند. در این پژوهش به منظور شناسایی راهبرد های مدیریت تضاد آب در بین بهره برداران (گندم کاران آبی) شبکه آبیاری سد درودزن مورد بررسی قرار گرفت.

در پژوهش از روش اثباتی در قالب پیمایش استفاده شده است. جامعه مورد مطالعه پژوهش حاضر شامل 803 خانوار کشاورز گندمکار آبی بخش درودزن، در دو دهستان رامجرد دو و ابرج است. بر اساس جدول کرجسی و مورگان تعداد 260 خانوار به عنوان حجم نمونه به صورت تصادفی ساده انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده ها در این پژوهش پرسشنامه محقق ساخته بود که روایی آن توسط پانل متخصصان تایید شد و برای سنجش آن مطالعه ای راهنما ترتیب داده شد. یافته های آزمون آلفای کرونباخ نشان از پایایی گویه ها داشت. داده ها با استفاده از نرم افزار آماری SPSS22 در محیط ویندوز مورد تحلیل قرار گرفت.

یافته ها حاکی از آن بود که در منطقه مورد مطالعه، بیشتر درگیری بر سر منابع آب در سطح درون گروهی و در بین کشاورزان همتراز رخ داده است. از نظر شدت، نیز غالب کشاورزان به طور لفظی با یکدیگر درگیر بوده و زد و خورد و مراجعه به پاسگاه در رده بعدی قرار گرفته است. بر اساس یافته های حاصل از تحلیل خوشه ای صورت گرفته، گندمکاران به سه گروه ستیز ه-جویان جوان، ستیز ه جویان میانسال و صلح طلبان میانسال تقسیم شدند. هر سه گروه از نظر ویژگی های جمعیت شناختی (سن، میزان تحصیلات)، ویژگی های زراعی (سطح زیرکشت، درآمد و هزینه سالانه کشت گندم) و تضاد آب با یکدیگر تفاوت معنی داری داشته اند. نتایج جدول توافقی نشان داد که در هر سه گروه حاصل از خوشه بندی راهبرد همکاری بیشترین فراوانی را به خود اختصاص داده و در قیاس با سایر راهبرد های مدیریت تضاد در اولویت قرار گرفته است. به عبارت دیگر، گندم کاران در هر سه خوشه در مواجهه با تضاد آب، بیشتر راهبرد همکاری و به دنبال آن راهبرد مصالحه را اتخاذ نموده اند.