چینه شناسی رسوبات پالئوزوئیک در ایران مرکزی و زاگرس و ارزیابی پتانسیل هیدروکربوری آنها

پتانسیل هیدروکربوری رسوبات پالئوزوئیک در دو «زون» مهم ساختاری ایران مرکزی و زاگرس از اهمیت بالایی برخوردارند. هرچند مطالعات انجام شده در حوضه زاگرس نسبت به ایران مرکزی گسترده تر بوده، اما هنوز موارد ناشناخته ای در آنها وجود دارد. در مطالعات زمین شناسی ایران مرکزی، روند مطالعاتی سیستماتیک انجام نشده و داده های مستند زیادی وجود ندارد، اما می توان با بررسی های اصولی به اهدافی بزرگ دست یافت که پایه گذار اکتشاف هیدروکربوری در ناحیه ایران مرکزی باشد. در این پژوهش برش هایی از رسوبات پالئوزوئیک که حضور مواد آلی در آنها محرز بوده و از توان فسیلی آنها تا حدی اطمینان وجود داشت، از دیدگاه «چینه شناسی»، «فسیل شناسی»، «ژئوشیمی» و «ایزوتوپی» مورد بررسی قرار گرفتند. مطالعات چینه شناسی حاکی از شباهت بسیار زیاد رسوبات پالئوزوئیک آذربایجان با ایران مرکزی است. قدیمی ترین واحد سنگی که در زاگرس «برونزد» دارد، «سری هرمز» است که در هیچ جا قاعده ی آن دیده نمی شود. بررسی های چینه شناسی حاکی از وجود ویژگی های مشترک در سری هرمز و «سری ریزو» است و سن «پرکامبرین» دارند. پس از آن، بخش بالایی «سازند سلطانیه» قدیمی ترین واحد سنگی است که تاکنون در زاگرس برونزد داشته و در این پژوهش برای نخستین بار معرفی شده است. بر اساس مطالعات انجام شده و آنالیزهای شیمیایی، در ایران مرکزی رسوبات «افق موش» و «سازند شیشتو II»، و در مرحله بعدی «سازند شیرگشت» و «آباده» از نظر منشاء هیدروکربوری می توانند مدنظر قرار گیرند. در نهایت براساس نتایج حاصل از مطالعات، در پالئوزوئیک زاگرس می توان سه سیستم «نفتی میلا III و باروت»، سیستم «ایلبیکو زردکوه» و «سیستم نفتی پالئوزوئیک بالا» راتعریف نمود. شایان ذکر است احتمال وجود یک سیستم نفتی در «هرمز»  دور از انتظار نیست، به طوری که سنگ منشا و سنگ مخزن هرمز و نیز سنگ های بالایی آن به عنوان سنگ پوشش باشند.