توسعه شاخص ترکیبی خشکسالی منطقه ای و ارائه منحنی های دوره بازگشت با استفاده از تابع کاپولا

خشکسالی یک جزء جدایی ناپذیر بلایای طبیعی محسوب می شود. معمولا خشکسالی بدون هیچ گونه هشدار قبلی و به تدریج آغاز می گردد. علاوه بر این اثر، این پدیده معمولا در طول زمان ایجاد شده و به سرعت از بین نمی رود. ایران در یک منطقه خشک و نیمه خشک واقع شده که معمولا پدیده خشکسالی را تجربه می کند. شاخص های زیادی برای اندازه گیری شدت خشکسالی پیشنهاد شده است که از جمله مهم ترین آنها می توان به شاخص بارش استاندارد شده (SPI)، شاخص پالمر (PDSI) و شاخص ذخیره آب های سطحی (SWSI) اشاره نمود. هر کدام از این شاخص ها دارای مزیت ها و معایب مخصوص به خود هستند و برای انواع خاصی از خشکسالی مورد استفاده قرار می گیرند. پارامترهای مختلفی در اندازه گیری این شاخص ها به کار می رود که از جمله آن می توان به بارش، ذخیره مخزن، دبی، دما و تبخیر و تعرق پتانسیل اشاره نمود. در این مقاله ابتدا سه شاخص اصلی اشاره شده برای حوضه آبریز اهرچای، واقع شده در آذربایجان شرقی، محاسبه شده، سپس بر اساس ترکیب این شاخص ها به همراه دو پارامتر مهم دیگر، سطح آب زیرزمینی و انرژی خورشیدی، یک شاخص ترکیبی خشکسالی (CDI) برای منطقه تهیه و محاسبه شد. این شاخص ترکیبی جنبه های مختلف آب و هوایی، هیدرولوژی و مشخصه های کشاورزی منطقه را نشان می دهد. در گام بعد تحلیل توام دو متغیر شدت و مدت خشکسالی با استفاده از تابع مفصل (کاپولا) صورت گرفته و منحنی های مختلف دوره بازگشت به ازای دو حالت عطفی و فصلی رسم شد. نتایج نشان داد که شدیدترین خشکسالی در این حوضه در ژوئن (تیر ماه) 2004 رخ داده است. همچنین در تحلیل دو متغیره دوره بازگشت های روابط عطفی بیشتر از فصلی به دست آمد.  از نتایج این تحقیق در پایش و آماده سازی برای خشکسالی استفاده می شود.