آینده نظام سیاسی عراق: پیشران ها و سناریوهای پیش رو

با تغییر نظام سیاسی بعثی در عراق در سال 2003 و درنتیجه برجسته شدن هویت های قومی و مذهبی جنگ داخلی شدت یافت؛ با ظهور داعش، مداخلات منطقه ای و بین المللی در این کشور به بیشترین حد خود رسید و درنهایت با برگزاری همه پرسی استقلال کردستان، سمت وسوی آینده عراق در قالب یک دولت- ملت با چالش هایی جدی مواجه شد؛ هدف اصلی پژوهش بررسی این مسئله است که تحت تاثیر فضای سیاسی- اجتماعی عراق و مولفه های مختلف داخلی، منطقه ای و بین المللی، چه سناریوهایی برای نظام سیاسی عراق در یک دهه آینده قابل تصور است؟

در این تحقیق از رویکرد آینده پژوهی و روش سناریونویسی پیتر شوارتز استفاده شده است.
یافته ها: پس از بررسی عوامل و پیشران های تاثیرگذار در آینده نظام سیاسی عراق، دو عدم قطعیت اصلی - به مثابه عوامل تعیین کننده و با قطعیت کم- در خصوص آینده نظام سیاسی این کشور شناسایی شده است که عبارت است از: افزایش یا کاهش اقتدار دولت مرکزی؛ و افزایش یا کاهش منازعات قومی و مذهبی. سه سناریو اصلی بر اساس این عدم قطعیت ها طراحی شده اند: عراق منسجم با اقلیم کردی، تجزیه عراق و فدرالیسم.

درصورتی که توان و اقتدار دولت مرکزی افزایش و منازعات قومی- مذهبی کاهش یابد، نظام سیاسی عراق، به سمت انسجام سوق می یابد. کاهش اقتدار دولت مرکزی و افزایش منازعات قومی- مذهبی باعث تجزیه عراق می شود. افزایش هم زمان اقتدار دولت مرکزی و منازعات قومی و مذهبی نیز منجر به ظهور سناریوی فدرالیسم (بر مبنای خطوط قومی- مذهبی) خواهد شد.