اثر آبیاری با فاضلاب بر انباشت فلزات سرب و کادمیوم در خاک و دانه های گندم و جو

نظر به کمبود منابع آب با کیفیت، استفاده از فاضلاب تصفیه شده به عنوان یکی از منابع آبی در دسترس، می تواند تا حدی از چالش تقاضای آب در بخش کشاورزی در کشور بکاهد. هدف از این پژوهش، بررسی تجمع سرب و کادمیوم در خاک و محصولات زراعی گندم (با کاربرد فاضلاب تصفیه شده برای آبیاری) و جو (آبیاری با ترکیبی از فاضلاب تصفیه نشده و آب چاه)، در شهرستان قدس می باشد. بدین منظور، طی سه ماه رویشی (نیمه اسفند تا نیمه خرداد 1396) هر10 روز یک نمونه از هر تیمار آبیاری جهت بررسی خصوصیات آب های ورودی آزمایش شد (مجموعا 9 نمونه از هر تیمار). 60 نمونه گیاه گندم و جو (30 نمونه از هر گیاه) و 30 نمونه خاک در پای هر گیاه نیز در خرداد 1396 به صورت تصادفی برداشت شد. نتایج نشان داد که مقادیر pH، هدایت الکتریکی، اکسیژن-خواهی زیستی و شیمیایی و غلظت های کادمیوم و سرب در تیمار ترکیبی فاضلاب تصفیه نشده و آب چاه بیشتر از تیمار فاضلاب تصفیه شده بود. میانگین غلظت کادمیوم در دانه های دو گیاه دارای اختلاف معنی داری نبود، هرچند غلظت سرب در دانه جو به صورت معنی داری بیشتر از گندم بود. میانگین هر دو فلزدر خاک مزارع گندم با جو دارای اختلاف معنی داری نیست. ضریب تجمع زیستی در دانه های گندم و جو نشان داد که هیچ کدام توانایی استخراج فلزات مذکور را ندارند. تنها غلظت فلز سنگین سرب در دانه ی جو بیشتر از استاندارد سازمان جهانی بهداشت بود که نشان می دهد دانه ی جو تولیدشده در این مزرعه برای مصرف انسان مضر می باشد.