ویژگی های بیولوژیکی خاک های بیابانی تحت تاج پوشش درختچه های گز طبیعی Ledeb Tamarix ramosissima

درختچه گز به عنوان یکی از مهمترین گیاهان مناطق خشک و نیمه خشک می تواند تاثیر زیادی بر فعالیت جامعه میکروبی خاک داشته باشد و از این طریق با کار آمد نمودن چرخه عناصر غذایی باعث افزایش حاصلخیزی خاک گردد. همچنین این درختچه به عنوان یک پوشش گیاهی طبیعی و سازگار در منطقه مطالعاتی، نقش مهمی در حفاظت خاک و مهار فرسایش بادی دارد. هدف از این مطالعه بررسی اثر درختچه های طبیعی گز بر فعالیت ها و زیست توده میکروبی خاک های بیابانی در منطقه فرخ آباد شهرستان دهلران، استان ایلام بود. 

مواد و روش ها: 

به منظور بررسی ویژگی های زیستی خاک، نمونه برداری از خاک سطحی (عمق 5-0 سانتی متری) زیر تاج پوشش درختچه گز و فضای آزاد به روش سیستماتیک تصادفی انجام گرفت. تعداد کل نمونه های خاک 62 نمونه بودند که از این تعداد 31 نمونه از زیر تاج پوشش و 31 نمونه خارج تاج پوشش درختچه گز بودند. پس از جمع آوری نمونه های خاک و انتقال به آزمایشگاه، تجزیه های زیستی خاک شامل، کربن و نیتروژن زیست توده میکروبی، تنفس پایه، تنفس برانگیخته با سوبسترا، بهره میکروبی، بهره متابولیکی و کربن آلی خاک بر روی نمونه ها صورت گرفت. تجزیه های آماری مانند آنالیز واریانس یک طرفه و ضریب همبستگی با نرم افزار SAS 9.1 انجام گرفت. برای مقایسه میانگین ویژگی های زیستی خاک از آزمون t استفاده شد. 

یافته ها:

 نتایج نشان داد بین ویژگی های بیولوژیکی خاک در زیر تاج پوشش درختچه های گز و فضای باز اختلاف معنی داری در سطح یک درصد وجود داشت. بیشترین میزان کربن آلی خاک (16/2 درصد)، در زیر تاج پوشش گز در مقایسه با فضای آزاد مشاهده شد. کربن زیست توده میکروبی (654 میلی گرم کربن بر کیلوگرم) و نیتروژن زیست توده میکروبی (79 میلی-گرم نیتروژن بر کیلوگرم) در زیر درختچه گز نسبت به خارج تاج پوشش به طور معنی داری بیشتر بودند. همچنین مقدار تنفس پایه و برانگیخته در زیر درختچه گز نسبت به خارج تاج پوشش به طور معنی داری (p<0.01) بیشتر بودند. تنفس پایه در زیر تاج گز هبستگی مثبتی با بهره متابولیکی(qCO2) نشان داد، در حالی که این پارامتر یک همبستگی منفی با کربن آلی خاک نشان داد.

 نتیجه گیری:

 به طور کلی، نتایج این پژوهش نشان داد که زیست توده و فعالیت میکروبی خاک در زیر تاج پوشش افزایش یافت که بیانگر اهمیت درختچه گز در منطقه مورد مطالعه می باشد. برای مثال، بیشترین کربن زیست توده میکروبی زیر تاج پوشش در مقایسه با فضای آزاد مشاهده شد. بنابراین، به منظور افزایش کیفیت و سلامت خاک و مبارزه با فرسایش خاک، احیاء و حفاظت از درختچه گز در منطقه مطالعاتی ضروری است. برای این منظور اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان ایلام و سازمان های مردم نهاد می توانند در کشت و احیای این گونه بومی و سایر گونه های بومی مشارکت داشته باشند.