برآورد ارزش حفاظتی منابع آب زیرزمینی حوزه آبخیز الشتر از نگاه روستاییان

مدیریت منابع آب زیرزمینی یکی از مهمترین مسائل مدیریت منابع طبیعی به شمار می آید. عدم مدیریت صحیح این منابع باعث ایجاد مشکلات خطرناکی نظیر فرونشست زمین، شوری آبخوان و از بین رفتن تالاب ها شده است. با رشد جمعیت، تقاضا برای آب های زیرزمینی افزایش یافته، منجر به کمبود آب در بیشتر نقاط جهان از جمله ایران شده است. این در حالی است که بیشتر از نصف تقاضای سالانه آب در ایران را منابع آب زیرزمینی تامین می کنند. بنابراین، برآورد ارزش اقتصادی آب های زیرزمینی در مدیریت صحیح منابع آب امری ضروری است. پژوهش حاضر، با استفاده از فنون تلفیقی مصاحبه و پرسش نامه به منظور برآورد میانگین تمایل به پرداخت جامعه روستاییان ساکن در دشت الشتر طراحی و اجرا شده است. در همین رابطه، برخی از مهمترین متغیرهای اقتصادی-اجتماعی جامعه مورد مطالعه و نقش آن ها در اصلاح نظام حفاظت و مدیریت بهینه منابع آب زیرزمینی، مورد بررسی قرار گرفته اند. جامعه آماری در این پژوهش، روستاییان شهرستان الشتر، همان برداشت کنندگان اصلی منابع آب زیرزمینی بوده، حجم نمونه نیز با کمک فرمول کوکران، 490 به دست آمده است. میانگین تمایل به پرداخت هر خانوار برای حفاظت از منابع آب زیرزمینی دشت الشتر، 920،758،1 ریال در سال تخمین زده شده است. نتایج پژوهش نشان داد که ارزش کل حفاظتی آب های زیرزمینی در دشت الشتر، 8،913،979،927 ریال در سال و ارزش حفاظتی یک مترمکعب آب زیرزمینی برای جمعیتی که تمایل به پرداخت خود را اظهار کرده اند، بر اساس روش ارزش گذاری مشروط، 208 ریال است. همچنین، متغیرهای مبلغ پیشنهادی، درآمد سالانه خانوار و تحصیلات به صورت معنی داری بر روی تغییر تمایل به پرداخت پاسخ گویان تاثیرگذارند. با توجه به این که برای ارزش های غیراستفاده ای آب های زیرزمینی بازاری وجود ندارد، یافته های این مقاله می تواند ابزار قدرتمندی در تصمیم گیری و مدیریت منابع آب، برای مدیران بخش آب شکل دهد.