تحلیلی بر مشکلات و موانع توسعه آبیاری تحت فشار

کاهش منابع آبی، تغییر تدریجی سهم مصارف آب در بخش کشاورزی به دیگر بخش‏های مصرف و جایگزینی کشت گیاهان با ارزش بالاتر نسبت به گیاهان راهبردی، شرایط را به سمت ناامنی غذایی سوق می دهد. عدم بهره وری مناسب از آب و افزایش سرانه آب برای هر نفر به مرورزمان منجر به خشک شدن رودخانه ها، دریاچه ها و همچنین افت سطح آب زیرزمینی شده است. گرچه استحصال آب‏های زیرزمینی در کوتاه مدت در تولید غذا موثر واقع می شود، اما ادامه آن در درازمدت پایدار نخواهد بود. امروزه افت سفره‏های آب زیرزمینی در بسیاری از نقاط جهان، کشت آبی را غیراقتصادی نموده است. یکی از رویکرد های گذشته در افزایش تولید، افزایش سطح زیر کشت اراضی تحت آبیاری بود. این مهم درگذشته تنها با تامین آب از منابع زیرزمینی یا با مهار آب های سطحی به اجرا درآمد. در شرایط حاضر یکی از راهبردهای بسیار مهم در رفع فقر و گرسنگی استفاده بهینه تر از آب های موجود است. برای تحقق این مهم راه حل های مختلفی ممکن است پیشنهاد گردد، ولی به طورکلی دو راه حل عمده را بایستی موردتوجه قرارداد. افزایش تولید با حفظ منابع آبی موجود (مدیریت زراعی) و حفظ تولید موجود اما با مصرف آب کمتر (مدیریت آبیاری)، دو گزینه ی مهم ارتقاء بهره وری آب می باشند. یکی از روش های موثر در استفاده بهینه تر از آب کاربرد روش های آبیاری تحت فشار است. برنامه ریزان اجرایی کشور در تلاش هستند تا هرساله بر وسعت زمین های آبیاری تحت فشار باهدف استفاده بهینه تر از آب بیافزایند. با توجه به شرایط اقلیمی و کمبود منابع آب در کشور که به تدریج آبستن حوادث متعددی شده است، توسعه سامانه های نوین آبیاری تحت فشار به عنوان یکی از راهکارهای موثر در تعدیل شرایط بحرانی آب در نقاط مختلف کشور در دستور کار جدی متولیان بخش کشاورزی قرارگرفته است؛ اما بررسی ها حکایت از این مطلب دارد که علیرغم تدوین برنامه ها و حمایت های دولت برای توسعه این روش ها و صرف بودجه های بسیار کلان، متاسفانه روند توسعه و همچنین اثربخشی سامانه ها رشد مناسبی نداشت. ازاین رو بررسی و شناسایی علل عدم توسعه و نیز موانع رو به رشد جهت بازبینی و تصحیح برنامه ها و سیاست های کلان کشوری و ارائه راهکارهای مستدام جهت توسعه ی روش های نوین آبیاری در کشور امری ضروری تلقی می گردد.