بررسی بینامتنی سیمای دنیا در اشعار خاقانی و نهج البلاغه

ژرار ژنت از محققان برجسته ی عرصه ی بینامتنیت، ارتباط و تعامل یک متن با متون یکدیگر را مطرح کرده است. یکی از گسترده ترین مفاهیم بینامتنی، تاثیرپذیری صریح و غیر صریح و ضمنی متون ادبی از منابع دینی از جمله نهج البلاغه است. در این پژوهش با رویکردی تحلیلی- توصیفی، روابط بینامتنی اشعار خاقانی با نهج البلاغه بر اساس نظریه ی بینامتنیت ژنت بررسی شده است. بین اشعار خاقانی و نهج البلاغه در سه سطح واژگان، تصویر و مضمون تعامل و گفتگومندی وجود دارد. خاقانی اغلب از تعبیرات دنیاستیزانه ی نهج البلاغه همانند فریبندگی دنیای پرنقش و نگار، ناپایداری و زودگذری دنیا، ملازمت دنیا با فقر، پوچی دنیا، عدم دلبستگی به دنیا و امثال اینها به صورت ترفندهای ادبی تصویرپردازی کرده است. او با توجه به رویکرد بینامتنی در تشبیه دنیا به مار، مادر، خشک آخر، جیحون آفت و تعبیرات دیگر به نهج البلاغه توجه داشته است. در سطح بینامتنیت ضمنی نیز مفاهیمی همچون بی عدالتی، بی وفایی و منافات عافیت با دنیا حاکی از ارتباط بینامتنی دو اثر است.