زمینه های شکل گیری موج جدید اعتراضات در عراق

از 10 آبان 1398، بزرگ ترین و گسترده ترین موج اعتراضات مردمی در شهرهای مرکز و جنوب عراق در سال های بعد از 1381 تاکنون آغاز شده است. حجم اعتراضات و خواسته های وسیع معترضان برای کناره گیری دولت و ایجاد تغییرات به گونه ای است که بررسی زمینه های شکل گیری این اعتراضات را به مساله ای مهم تبدیل کرده است. در پژوهش حاضر، مولفه های ناتوانی و بحران اقتصادی در عراق بعد از 1381 به ویژه در سال های بعد از ظهور داعش (1393) به عنوان مهم ترین مولفه مطرح شده که می توان آن را موتور محرکه اعتراضات معرفی کرد. با این وجود، عامل اقتصادی را نمی توان در مقام یگانه عامل دانست، بلکه در کنار این عامل نرم، باید به عواملی همچون نبود نیروی نظامی یکپارچه و چنددستگی در آرایش نیروهای امنیتی- نظامی، وجود شکاف های فرقه ای و قومی، بحران مشروعیت و کارآمدی دولت و دخالت کشورهای خارجی اشاره کرد. در واقع، می توان «دولت» را در سیر اعتراضات کنونی عراق به عنوان مهم ترین بازیگر معرفی کرد، به این دلیل که اساسا امنیت و ثبات در منطقه غرب آسیا «دولت محور» است. از این رو، مسئولیت اصلی در ایجاد زمینه های بحران و هم در حل و فصل اعتراضات را می توان بر عهده دولت و کارکرد آن در زمینه های مختلف امنیتی، نظامی، کارآمدی اجتماعی- سیاسی، وحدت بخشی، تولید محتوای فرهنگی در مسیر ایجاد وحدت و ناتوانی در مسیر ایجاد توسعه و رفاه اقتصادی دانست و مورد ارزیابی قرار داد. به رغم همه اینها، پس از گذشت مدت زمانی کوتاه از آغاز اعتراضات شاهد دخالت هایی خارجی در راستای تهییج مردم و افزایش موج تظاهرات ها بوده ایم.