تاملی بر مناجات همسر عمران با رویکرد تحلیل گفتمان

بهره گیری از ابزارها و دانش های جدید معرفتی و زبانی نوعی تدبر روشمند در آیات و مصادیق آن است و به رمزگشایی از لایه های زیرین مفهومی در قصص قرآنی می انجامد. این جستار با شیوه توصیفی- تحلیلی در آیات مرتبط با قصه همسر عمران ضمن بررسی ساختار و مفهوم مناجات همسر عمران، مولفه های گفتمان مدار متن را بر اساس نظریه تحلیل گفتمان فرکلاف مشخص می کند. از این رهگذر، ظرفیت شگرف متون قصص قرآنی در فرآیند معنا سازی هویدا شده و افق نوینی در تحلیل قصص قرآنی گشوده خواهد شد. یافته ها بیانگر آن است که سطوح سه گانه توصیف، تفسیر و تبیین، پیوند پایدار و رابطه متقابل زبان و بافت اجتماعی در این مناجات را حکایت می نماید. بدین سان زبان در مناجات همسر عمران، بازنمودهایی از واقعیت می آفریند و مناجات را از سرشت و ساختاری اجتماعی برخوردار می کند. گفتمان کاوی این مناجات با تدقیق در اقلام واژگانی، بازتابی از ایدئولوژی زمانه را نشان می دهد و به بازتولید یک گفتمان ساختارشکنانه در جهت تداعی مفهوم توحید می پردازد.