تعریف و تعیین شاخص مدیریت بهره وری آب و کاربرد آن برای ذرت علوفه ای در دشت مغان

به منظور تکمیل و تفکیک شاخص های بهره وری آب متناسب با شرایط واقعی، ارائه یک سنجه برای ارزیابی مطلوبیت شاخص بهره وری و ایجاد امکان تعمیم پذیری نتایج ضروری است. لذا در این پژوهش با نگاه فرآیندی به نظام تولید محصولات کشاورزی و با لحاظ قابلیت ها و محدودیت های اقلیم، اراضی و گیاه در چرخه پیچیده آب- خاک- گیاه- اتمسفر و انسان، پژوهش های مختلف بهره وری آب (WP) گروه بندی و تحلیل شد. شاخص های پتانسیل بهره وری آب اقلیمی (PCWP)، پتانسیل بهره وری آب اراضی (PLWP)، بهره وری آب واقعی (AWP)، شکاف بهره وری آب (WPG)،شاخص مدیریت بهره وری آب (WPMI) و سطح مدیریت بهره وری آب (WPML) تعریف شد و روش تعیین آنها ارائه گردید. شاخص ها برای سه مزرعه ذرت علوفه ای در دشت مغان تعیین و تحلیل گردید. نتایج نشان داد که تغییر در تقویم زراعی و شرایط خاک مزرعه، شاخص های PCWPو PLWPرا متاثر می سازد، به طوریکه PCWP از 31 تا 46 در مزارع شماره 1 و 3 و PLWP از 26 تا 42 کیلوگرم بر متر مکعب در مزارع 2 و3 متغیر بود. AWP همواره کمتر از PLWP و متاثر از مدیریت مزرعه بر مقدار عملکرد و متناسب بودن تخصیص و مصرف آب با عملکرد واقعی بود و در بهترین شرایط برابر 27، 24 و 39 کیلوگرم بر متر مکعب برای مزارع 1، 2 و 3 بود. در شرایط تخصیص آب متناسب با تقویم زراعی و تولید واقعی و به صورت ویژه مکان، WPGبه شدت کاهش یافت و برابر 2/0، 2/2 و 5/3 کیلوگرم بر متر مکعب برای مزارع 1، 2 و 3 بود. در عمل صرفا با شاخص AWPنمی توان قضاوت، تحلیل و مقایسه درستی از وضعیت مدیریت بهره وری آب در شرایط مختلف اراضی به دست آورد. شاخص های بی بعد WPMIو WPMLکه در این مقاله معرفی شده برای این منظور مناسب است.