بررسی تناقض معنایی در «هزار و یک شب نو» و «پریباد» از محمدعلی علومی

تناقض، یکی از شیوه های آشنایی زدایی هنری است که موجب برجسته سازی کلام می شود. این شگرد ادبی، از ویژگی های محوری در برخی آثار داستانی است. داستان نویسان با استفاده از شیوه های مختلف تناقض توانسته اند تمایز میان دنیای داستانی و واقعی را برهم بزنند و نوعی عدم قطعیت در داستان ایجاد کنند. بهره گیری آگاهانه از این ویژگی، راه را بر قرائت های مالوف می بندد و به این طریق، خواننده را دچار حیرت و تردید می کند. نویسنده به سبب اثر گذاری بیشتر بر مخاطب، طریق تناقض را برای انعکاس برخی وضعیت های بشری برمی گزیند و خواننده به عنوان کسی که با این وضعیت درگیر بوده یا نظاره گر آن است، ناچار به شناسایی و درک این تناقض ها ست. علومی برای خلق تناقض در داستان «هزار ویک شب نو» و «پریباد»، از تناقض های معنایی، بیشترین بهره را می گیرد. او از طریق «شخصیت پردازی متناقض»، «تداخل گستره دنیای داستانی و دنیای واقعی»، «تلاقی ژانر ها»، «دلالت سازی تکرار محور» و... تناقض معنایی را در داستان های دو اثر مذکور، به نمایش می گذارد. در این پژوهش برآنیم که با روش توصیفی - تحلیلی به بررسی انواع تناقض معنایی به مثابه یک عنصر سبکی در این دو اثر بپردازیم.