بلاغت سکوت، به مثابه غیاب پیش اندیشیده کنش کلامی و تعامل کارآمد آن با متن

هدف مقاله حاضر، ارزیابی بلاغت سکوت دلالتمند و بررسی عوامل تاثیرگذار بر میزان این بلاغت است. مسئله بنیادی مقاله، چگونگی، چندی و چرایی تاثیر سکوت تعمدی است بر بلاغت کلامی که سکوت، در بافت آن تعبیه شده است. پیش اندیشی خطیب، شاعر یا نویسنده، برای جایگاه و اندازه کشش سکوت در بافت کلام، عاملی است که میزان بلاغت آن سکوت را رقم می زند. در مقاله حاضر که بر بنیاد شناخت عوامل تاثیرگذار بر این سکوت، شکل گرفته است، به دنبال جستاری در پیشینه بلاغت سکوت در ایران و پس از بررسی آرا و نظرات مختلف در این زمینه، با اتکا به مواردی از سکوت های بلاغی که در امهات متون ادب فارسی برجای مانده، به واکاوی تعدادی از مهم ترین این عوامل، از قبیل بافت، شخصیت و مستمع، پرداخته شده است.در ادامه، نمونه هایی از کارکردهای مختلف، متنوع و در عین حال، متفاوت سکوت های بلاغی، همراه با نمونه هایی از شعر و نثر آورده شده است و در پایان، این نتیجه حاصل شده که سکوت های پیش اندیشیده، به مثابه بخشی عمده از کنش کلامی در بسیاری از موارد، بلاغتی بیشتر از کلامی دارند که جایگزین آن شده اند.