بررسی جایگاه و اهمیت قلعه ساسانی شاه جغل (جقله) بروجرد در حفظ امنیت راه های منطقه زاگرس مرکزی

قلعه «شاه جغل» یا «جقله»[1] یکی از قلعه های کوهستانی منطقه زاگرس مرکزی است. موقعیت مکان گزینی آن به گونه ای است که بر سر یکی از مسیر های ارتباطی دشت بروجرد به خرم آباد قرار دارد و در کوه های غربی دشت «سیلاخور» در دهانه تنگه «دره بیداد» بر بالای محیطی صخره ای ساخته شده است. از این قلعه اتاقک ها، آب انبار و راه پله هایی جهت دسترسی به آن و برخی آثار سفالی باقی مانده است. نکته قابل تامل در مورد این قلعه، مکان گزینی و قرارگیری آن در ارتفاعاتی مشرف به محیط پیرامونی است. بر این اساس، می توان سوالات کلیدی را با در نظر گرفتن بقایای معماری موجود و یافته های سطحی چنین مطرح کرد که: این قلعه مربوط به کدام دوره تاریخی است و ماهیت کاربری آن چیست؟ نگارندگان این پژوهش با رویکرد توصیفی-تحلیلی و با استفاده از روش میدانی (بررسی، مستندنگاری و مطالعات باستان شناختی) و مطالعات کتابخانه ای، درصدد ارایه پاسخی منطقی و علمی به سوال مورد نظر بودند. نتایج پژوهش نشان می دهد که این قلعه بیش از هر چیزی کاربری امنیتی در جهت تامین امنیت راه های ارتباطی-تجاری منطقه شرقی زاگرس مرکزی را داشته است. همچنین می توان گفت با در نظر گرفتن شواهد باستان شناختی، این قطعه مربوط به دوره ساسانی است.