تحلیل بازار محلی مبادلات منابع آب زیرزمینی در حوزه آبخیز الشتر

آب های زیرزمینی مهمترین منبع آب شیرین جهان شناخته می شوند. در کشور خشک و نیمه خشک ایران عدم تطابق نیاز مصرف با زمان بارش ها در کنار تغییر اقلیم باعث افزایش تقاضای آب های زیرزمینی شده است. برداشت های بی رویه از آب های زیرزمینی در حوزه آبخیز الشتر، سطح آب در آبخوان این دشت را به شکل قابل توجهی کاهش داده، منابع آب این منطقه را با بیلان منفی مواجه کرده است. با توجه به محدودیت ذاتی منابع آب کشور و افزایش شکاف بین عرضه و تقاضای آب، به کارگیری ابزارهای اقتصادی و برقراری بازار آب برای تخصیص بهینه آب های زیرزمینی یک ضرورت است. بر همین اساس، این پژوهش به منظور تعیین قیمت بازاری آب های زیرزمینی و با هدف شناسایی دقیق بازارهای محلی آب های زیرزمینی و نیز سنجش دیدگاه بهره برداران محلی بازار آب در مورد برخی از راهکارهای تقویت بازار طراحی و اجرا شده است. جامعه آماری در این پژوهش، تمامی بهره برداران روستایی، همان برداشت کنندگان اصلی آب های زیرزمینی حوضه بوده که در خرید و فروش این منابع مشارکت دارند. استناد به روش قیمت های بازاری مستخرج از پیمایش های میدانی در محدوده مطالعاتی، میانگین قیمت هر متر مکعب آب زیرزمینی 1.749 ریال و ارزش اقتصادی کل آب های زیرزمینی 555.307.500.000 ریال برآورد شد. نتایج نشان داد که در 103 روستا بازاری برای خرید و فروش آب های زیرزمینی وجود دارد. همچنین، از بین روستاهای دارای بازار محلی آب زیرزمینی، 76 درصد روستاها با ایجاد تشکل های مردمی و شورای تنظیم آب و 43 درصد روستاها با تشکیل تابلوی اعلانات برای تسهیل خرید و فروش آب های زیرزمینی موافقت خود را اعلام کردند.