کمی سازی اثر پرایمینگ بذر کلزا (Brassica napus) رقم ظفر در واکنش به دما با استفاده از مدل های رگرسیونی غیرخطی

دما یکی از عوامل اولیه مهم کنترل کننده جوانه زنی می باشد. امروزه شیوه پیش تیمار بذر به عنوان عامل بهبود دهنده جوانه زنی و استقرار تحت تنش های محیطی معرفی شده است. با استفاده از مدل های رگرسیون غیرخطی می توان پاسخ جوانه زنی بذر به دما و پرایمینگ بذر را کمی سازی کرد؛ بنابراین، این تحقیق به منظور بررسی اثر دما و پرایمینگ بر جوانه زنی و تعیین دمای کاردینال جوانه زنی (دمای پایه، مطلوب و بیشینه جوانه زنی) بذر کلزا به اجرا درآمد.

مواد و روش ها:

 تیمارهای آزمایشی شامل سطوح مختلف پرایمینگ بذر (بذر بدون پرایمینگ، پرایمینگ با آب، اسید جیبرلیک 50 و 100 میلی گرم در لیتر) و دماهای مختلف (5، 10، 15، 20، 25، 30، 35 و 40 درجه سلسیوس) بود. با استفاده از مدل لجستیک 3 پارامتره، جوانه زنی بذر کلزا به سطوح مختلف دما و پرایمینگ بذر کمی سازی شد و درصد و زمان رسیدن به 50 درصد جوانه زنی به دست آمد. جهت کمی سازی واکنش سرعت جوانه زنی بذر کلزا به دما از 3 مدل رگرسیون غیرخطی دو تکه ای، دندان مانند و بتا استفاده شد. جهت مقایسه مدل ها و تعیین مناسب ترین مدل از شاخص ریشه میانگین مربعات، ضریب تببین، ضریب تغییرات و خطای استاندارد برای درصد جوانه زنی مشاهده شده در مقابل جوانه زنی واقعی استفاده شد.

یافته ها: 

نتایج نشان داد که دما و پرایمینگ علاوه بر درصد جوانه زنی بر سرعت جوانه زنی نیز اثر گذار بود. همچنین نتایج نشان داد که با افزایش دما تا دمای مطلوب، درصد و سرعت جوانه زنی افزایش یافت و استفاده از تیمار پرایمینگ بذر، درصد و سرعت جوانه زنی را افزایش داد. در مقایسه 3 مدل استفاده شده با توجه به پارامترهای آماری مناسب ترین مدل جهت تخمین دماهای کاردینال کلزا برای تیمار بدون پرایمینگ مدل دوتکه ای و برای تیمار پیش انداز شده با اسید جیبرلیک 100 میلی گرم در لیتر و آب مدل دوتکه ای و دندان مانند و برای تیمار پیش انداز شده با اسید جیبرلیک 50 میلی گرم در لیتر مدل دندان مانند بود. نتایج نشان داد که دمای پایه برآورد شده با استفاده از مدل دوتکه ای برای بذر بدون پرایمینگ، پرایمینگ با آب، پرایمینگ با اسید جیبرلیک 50 و 100 میلی گرم در لیتر به ترتیب 54/3، 57/2، 34/2 و 34/2 درجه سلسیوس و با استفاده از مدل دندان مانند به ترتیب 34/3، 45/2، 21/2 و 83/2 درجه سلسیوس بود. دمای مطلوب با استفاده از مدل دوتکه ای به ترتیب 62/24، 23/23، 69/23 و 38/24 درجه سلسیوس و با استفاده از مدل بتا 18/27، 66/27، 87/27 و 11/27 درجه سلسیوس، دمای مطلوب تحتانی و فوقانی با استفاده از مدل دندان مانند، 01/20 و 62/19، 25/16 و 87/19، 81/28 و 38/27 و 58/29 و 31/27 درجه سلسیوس، دمای سقف با استفاده از مدل دو تکه ای 07/40، 52/40، 4/40 و 56/40 و با استفاده از مدل دندان مانند 17/40، 35/40، 61/39 و 91/40 درجه سلسیوس برآورد شد.

نتیجه گیری:

 استفاده از مدل های رگرسیون غیرخطی (دو تکه ای، دندان مانند و بتا) جهت کمی سازی پاسخ جوانه زنی بذر کلزا به سطوح مختلف پرایمینگ بذر و دماهای مختلف دارای نتایج قابل قبولی بود؛ بنابراین با استفاده از خروجی این مدل ها در دماهای مختلف می توان سرعت جوانه زنی را در تیمارهای مختلف پیش بینی نمود.