پهنه های مخاطره آمیز شهر مراغه از نظر ژئومورفولوژیک با استفاده از روش های ترکیبی Fuzzy، SAW وAHP

یکی از مباحث مهم در مدیریت بحران های محیطی شهرها، بحران های ناشی از مخاطرات ژیومورفولوژیکی در عرصه های شهری است. این بحران ها به علت استقرار و گسترش فعالیت های انسانی در عرصه های شهری در حال افزایش است. از این رو در پژوهش حاضر، با شناسایی فرایندها و پدیده های ژیومورفولوژیک در پهنه های گسترش یافته شهر مراغه در بین سال های 96-1363، به بررسی محدودیت ها و قابلیت های ژیومورفولوژیک این شهر پرداخته شد. محدودیت های ژیومورفولوژیکی در این پژوهش در قالب دو مبحث محدودیت های ناشی از فرایندهای دامنه ای و فرایندهای سیلابی بررسی شد. در این زمینه، داده های لازم از منابع مختلف و همچنین داده های سنجش از دور جمع آوری شده و با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی، به لایه های اطلاعاتی لازم تبدیل شدند که شامل لایه های زمین شناسی، تکتونیک و لرزه خیزی، دما، بارش و رطوبت، فرسایش خاک، کاربری اراضی و پوشش گیاهی، طبقات ارتفاعی، شیب، جهت شیب، فاصله از آبراهه ها و نوع خاک است. در ادامه برای هم طیف کردن لایه ها، با استفاده از تیوری منطق فازی، لایه ها استاندارد شدند. برای استخراج ارزش نسبی هر یک از لایه ها در مشخص کردن پهنه های ژیومورفولوژیکی، از روش تحلیل سلسله مراتبی (AHP) استفاده شد. نتایج تحلیل سلسله مراتبی نشان می دهد که در منطقه تحقیق، نقش سازندهای زمین شناسی در رخدادهای ژیومورفولوژیکی پررنگ تر است. پس از ارزش گذاری نسبی لایه های اطلاعاتی، روی هم گذاری لایه ها با استفاده از روش وزن دهی جمعی ساده (SAW) صورت گرفت. نتایج نشان می دهد که شمال شرق شهر مراغه از نظر فرایند دامنه ای و سیل خیزی دارای پهنه های مخاطره آمیز فراوانی نسبت به دیگر قسمت هاست. همچنین به منظور بررسی شدت خطر در قسمت های گسترش یافته شهر در دهه های اخیر، ابتدا حد گسترش فیزیکی شهر در سال های 1363 تا 1396 از تصاویر ماهواره ای لندست استخراج شده و پس از مطابقت با نقشه های کاربری اراضی، روند گسترش فیزیکی شهر در دامنه زمانی مورد نظر بررسی شد؛ بدین منظور از روش کراس تب (Crosstab) استفاده شد. نتایج بررسی روند گسترش شهری در دامنه زمانی مورد نظر نشان می دهد که بیشترین گستردگی شهری در پهنه هایی بوده است که خطرهای ژیومورفولوژیکی بیشتری دارند و این نیازمند مدیریت بیشتر در جهت دهی توسعه فیزیکی شهر مراغه در پهنه های کم خطر است.