تاثیر فرم بر میزان سایه اندازی و جذب حرارت در گنبد آب انبارهای یزد

آب انبارها بناهایی بودند که اکثرا در مناطق گرم و خشک کشور برای خنک نگه داشتن آب در طول سال مورد استفاده مردم قرار می گرفتند. یکی از اصلی ترین عنصر آب انبارها پوشش مخزن می باشد که از طاق های آجری گوناگونی مانند آهنگ، کلنبو با خیز و فرم های متفاوت در ساخت آنها استفاده شده است. هدف از این پژوهش شناخت میزان دریافت تابش خورشید و سایه اندازی در گنبد آب انبارهای یزد می باشد که منجر به شناخت بهینه ترین پوشش مخزن آب انبار در بین نمونه های مطالعه شده می گردد. برای انجام این تحقیق پنج نمونه از آب انبارها با ساختار متفاوت گنبد در شهر یزد انتخاب گردید و میزان دریافت تابش سالیانه آن ها در گرم ترین روز سال، در ساعات 14، 16و 18 با استفاده از تحلیل انرژی پلاس نرم افزار راینو تحت پلاگین های هانی بی و لیدی باگ انجام گرفت. نتایج آنالیزها نشان می دهد؛ با افزایش سطوح گنبدها میزان جذب حرارت در محدوده در معرض تابش و در محدوده سایه بیشتر می شود. در هنگام طلوع و غروب خورشید مقدار دریافت تابش تقریبا در تمام گنبدها شبیه هم است، ولی هنگام ظهر؛ جذب حرارت گنبدهای با خیز بلند و سطح تماس کم نسبت به تابش خورشید؛ کمتر از گنبدهای با خیز کم و سطح تماس زیاد است؛ که علت اصلی آن ایجاد سایه بیشتر و جذب حرارت کمتر در این نوع گنبدها می باشد. بیشترین دریافت حرارت در ساعت 14 مربوط به گنبد برسویه تفت (kwh/m2 128187) با خیز کم و کمترین دریافت حرارت در حاج قاضی یزد با خیز بلند و سطح تماس کم (kwh/m2 80753) است. رابطه ی بین خیز طاق گنبد با میزان دریافت تابش خورشید تقریبا مستقیم است؛ لذا استفاده از گنبد با خیز طاق و ارتفاع زیاد و سطح تماس کم با توجه به شرایط اقلیمی یزد در آب انبارها عملکرد حرارتی مناسب تری داشته است.