اولویت بندی راهبردهای پایداری حیات و سرزندگی در محله با رویکرد اسلامی

برنامه ریزی شهری به دنبال ارتقای کیفیت زندگی ساکنان شهر و ساختن شهر و محله ای مناسب برای زندگی است. راه دستیابی به این مهم از طریق شناخت ابعاد حیات بخشی به محلات و عوامل موثر بر آن امکان پذیر است. از دیگر سو، سرزندگی محیط از جمله حلقه های مفقوده در زندگی شهری است. از دیدگاه غرب، پایداری سه بعد اجتماعی، اقتصادی و زیست محیطی دارد. این پژوهش بعد مهم معنایی را عامل چهارم پایداری از زاویه دینی معرفی می کند. چرا که کمال زندگی در نگاه دینی رسیدن به حیات طیبه است و برای این هدف باید به ابعاد معنوی و روحانی حیات نیز در جهت بسترسازی کمال انسان و رشد وی توجه شود که این موضوع در پرتو زندگی در محیط و محله مطلوب و سرزنده امکان پذیر است. علاوه بر این تلاشی در جهت ارایه یک رویکرد جامع از معماری پایدار مبتنی بر آموزه های اسلامی تاکنون صورت نگرفته است که از عمق و جامعیت لازم برای ابعاد عملکردی محیط و محله مطلوب برخوردار باشد. به همین جهت این پژوهش قصد دارد با افزودن بعد معنایی به ابعاد سه گانه پایداری، تصویری جامع از معماری پایدار سازگار با آموزه های اسلامی در جهت حیات و سرزندگی محلات ارایه نماید.روش این پژوهش روش تحقیق ترکیبی (کمی و کیفی) است. برای استخراج ابعاد حیات پایدار از مطالعات اسنادی بهره گرفته شده است. در مرحله بعد با نظر سنجی از خبرگان و متخصصان معماری و شهرسازی، میزان اهمیت معیارهای مدل تعیین گردیده که منجر به پرسشنامه ای محقق ساخت شده است. در انتها، داده های جمع آوری شده از طریق آماری توصیفی تجزیه و تحلیل می شود. در این پژوهش برای شناسایی ابعاد و ویژگی های محله اسلامی، متون اصیل اسلامی (قرآن و روایات ایمه معصومین (ع)) مورد بررسی قرار گرفته است. یافته ها نشان می دهد که از میان چهار بعد حیات پایدار، بعد اجتماعی در واحد همسایگی و فضای عبادی بیشترین اهمیت را در سرزندگی و حیات محله دارد. پس از آن بعد معنایی در فضای عبادی و واحد همسایگی بیشترین اهمیت را دارد. در مرتبه سوم، بعد زیست محیطی در واحد همسایگی و فضای آموزشی و در مرتبه آخر بعد اقتصادی در واحد همسایگی و فضای تجاری در سرزندگی محله نقش دارد. در انتها راهکارهای حیات پایدار با توجه به اولویت ها در طراحی محله برای ایجاد محله ای منطبق با جهان بینی اسلام تدوین می گردد.