پتانسیل سنجی خطر سیلاب شهری با رویکرد توسعه شهری ایمن (مطالعه موردی: شهر گنبد کاووس)

تغییرات آب وهوایی سیلاب را به همراه دارد. سیل می تواند نتیجه ریزش باران های شدید، ذوب سریع برف و یخ یا تخریب سدها باشد. این فرایند هر علتی که داشته باشد، وقتی که وارد مناطق شهری می شود موجب خسارات و گاهی کشته شدن افراد می شود؛ زیرا شهر در جریان رشد و توسعه خود، به فضاهای هیدرولوژیکی طبیعی تجاوز می کند. شهر گنبد در طی سنوات گذشته به ویژه در سیل سال های 1371، 1380 و 1381 با تهدید سیلاب شهری مواجه بوده و نوع سیلاب، تلفیقی از رودخانه ای و ناگهانی بوده است. بی توجهی به تهدید شهر گنبد در اثر ریسک های سیلاب شهری سبب شده است که در این پژوهش، پتانسیل مخاطرات سیلاب شهری و سیل خیزی شهر گنبد بررسی شود. براساس ویژگی های سیل خیزی طبیعی و انسانی گنبدکاووس و با در نظر گرفتن تمامی جوانب دخیل در پتانسیل خطر سیل و ریسک در توسعه شهری به بررسی کاهش مخاطرات سیل برای شهر گنبد کاووس در قالب 54 عامل به روش تحلیل سلسله مراتبی AHP در یک جامعه متخصص 35 نفری متشکل از مقامات ارشد، مدیران کل و کارشناسان همه سازمان های مرتبط پرداخته شد. از میان سه معیار اصلی، معیار مطالعات و برنامه ریزی دستگاه های اجرایی با بیشترین وزن (75/0) مهم ترین تاثیر را در موضوع کاهش مخاطره سیل شهری دارد. همچنین نقشه حاصل از خطرپذیری شهرستان گنبدکاووس که با استفاده از 9 پارامتر تعیین شد، بیانگر قرارگیری این شهر در پهنه با پتانسیل خطر زیاد است. نتایج حاصل و اتفاقات سیل اخیر حاکی از آسیب پذیری شهر گنبد ناشی از ریسک بیرونی سیلاب است. در سال های گذشته به ارتقای ایمنی شهر و پایین دست توجه نشده است و بر این اساس، باید مطالعات و برنامه ریزی جامع توسط دستگاه های اجرایی ذی ربط در نظر گرفته شود.