ارزیابی ژئومورفوسایت ها و واکاوی قوت ها و ضعف های آنها با به کارگیری مدل های GAM و M- GAM مطالعه موردی: شهرستان سردشت

در سال های اخیر ژیوتوریسم جایگاه مهمی در مباحث مرتبط با توسعه پایدار پیدا کرده و به عنوان یک محور به ویژه برای جوامع محلی کمترتوسعه یافته مطرح شده است. تجربه های موجود در این حوزه در جهان نشان می دهد که مدیریت موثر و واقعی در این مسیر بسیار اهمیت دارد. بر این اساس، شناسایی ژیومورفوسایت ها و پایش واقعی آنها با رویکرد قوت ها و ضعف ها، از مسیرهای درست در این حوزه است. در این پژوهش این مسئله در شهرستان سردشت با روش GAM (برمبنای نظر کارشناسان) و نیز روش M-GAM (برمبنای نظر بازدیدکنندگان)، برای اولین بار در یک چارچوب سیستمی- مقایسه ای بررسی شد. نتایج بررسی، شناسایی 14 ژیومورفوسایت شاخص بود که با نظر کارشناسی تعیین شد. واکاوی آنها با روش GAM، نشان داد که ژیومورفوسایت های آبشار شلماش و جنگلی میرآباد بیشترین ارزش امتیازی و ژیومورفوسایت غار که چه که و توده کارستیک سرپردان کمترین ارزش امتیازی را دارند. با این حال، تحلیل جایگاه ژیومورفوسایت ها براساس ماتریس  GAM و نیز نگرش مدیریتی نشان داد که ارزش اصلی در سطح آنها نسبت به ارزش افزوده عیار بیشتری دارد، ولی بررسی های دقیق تر نشان داد که در ارزش اصلی نیز عیار حفاظتی نسبت به عیار علمی و زیبایی شناختی در سطح پایین تری قرار دارد. بررسی ژیومورفوسایت ها با روش M-GAM نیز نشان داد که ژیومورفوسایت های شلماش، گراوان، بیوران بالاترین جایگاه را دارند. دلیل اصلی آن نیز در ارتباط با پارامترهای زیبایی شناختی و علمی است که بیشتر مدنظر بازدیدکنندگان است. تحلیل نمودار GAM نشان داد که ژیوسایت های مطالعاتی اغلب در سه زون Z21، Z22 و Z32 قرار گرفته اند و برمبنای نمودار M-GAM نیز اغلب در دو زون Z21 و Z22قرار گرفته اند. تفاوت زون ها مربوط به اعمال ضریب Im توسط بازدیدکنندگان است که در نوع مدیریت آنها مهم است. از طرفی بررسی های دقیق تر نشان داد که عیار توریستی نیز نسبت به عیار کارکردی در سطح ژیومورفوسایت های با ارزش امتیازی کم، جایگاه مهمی ندارد. بنابراین وجود راهبرد ژیوکانزرویشن بسته به فعال یا غیرفعال بودن آنها و نیز ایجاد و توسعه زیرساخت ها به ترتیب در سطح ژیومورفوسایت های کمتر فعال و فعال ضروری است. بررسی پارامترها در دو مدل موجود پژوهش نشان داد که افزایش سطح دسترسی از طریق توسعه راه های ارتباطی اصلی و نیز افزایش سطح امکانات رفاهی در سطح ژیومورفوسایت ها و به ویژه توسعه اقامتگاه های بوم گردشگری که زمینه اشتغال نیز هستند بسیار کاراست. نتایج پارامترها نشان داد که برندسازی نیز یکی از حوزه های مناسب است، ولی ضرورت جایگاه آموزش و آگاهی سازی جوامع محلی در پایداری ژیومورفوسایت ها بسیار مهم است. با تمام این موارد می توان گفت که حرکت درست در این مسیر در سطح شهرستان سردشت، زمینه ساز بهبود فضای کسب و کار، افزایش اشتغال پایدار، تحقق راهبرد ژیوکانزرویشن، توسعه امنیت مرزی و نیز ایجاد جایگزین مناسب برای مفاهیم شغلی کاذب همچون کولبری و در نهایت توسعه پایدار است.