تبیین ویژگی ها و مولفه های شهر اسلامی بر اساس نسخه تحلیل موقعیت از روش نظریه زمینه ای

پژوهش حاضر در پی آن است تا تصویری روشن تر از ماهیت، ویژگی ها و مولفه های شهر اسلامی ارایه دهد. در این مسیر از روش تحلیل موقعیت استفاده شده است. تحلیل موقعیت یکی از نسخه های متعدد روش نظریه زمینه ای است که با تمرکز بر موقعیت به عنوان واحد تحلیل، به ترسیم نقشه های مختلف اقدام می نماید. در قلب این روش سه نقشه موقعیت، عرصه ها/جهان های اجتماعی و وضعیت قرار دارند که همراه با هم تصویر بزرگ در خصوص موقعیت مورد بررسی را آشکار می نمایند. در مطالعه حاضر از متون، اسناد و مواد گفتمانی و طرح های شهری مربوطه به عنوان داده های پژوهش استفاده شده است و پس از کدگذاری، نسبت به نقشه ای کردن و ترسیم نقشه های مختلف اقدام شده است. گرداوری داده ها به صورت همزمان با تحلیل و با استفاده از نمونه گیری نظری، تا رسیدن به اشباع پیگیری شده است. نتایج مطالعه نشان دهنده آن است که شهر اسلامی به عنوان یک موقعیت، دربردارنده عاملین، کنشگران و مولفه های متعدد، شامل مولفه های انسانی، غیرانسانی و گفتمانی گوناگون است که غفلت از هر یک موجب ارایه تصویری مبهم از این انگاره می گردد. از سوی دیگر این موقعیت شامل عرصه ها و قلمروهای التزام، تعهد و قدرت متعددی است که تصویری جامع از شهر اسلامی نیازمند توجه هم زمان به ویژگی های هر کدام از آن ها است. و نهایتا، پژوهش های انجام شده در این خصوص هم چنان مملو از عرصه های پژوهشی بکر و وضعیت های اتخاذ نشده است که برای ارایه تصویری روشن از شهر اسلامی باید مورد توجه قرار گیرند.