تاملی در باب هویت دو آرامگاه هشت ضلعی گنبددار کشیت و نسک؛ بخش گلباف کرمان

یکی از مهم ترین بناهای دوره ی اسلامی ایران، پس از مساجد، آرامگاه ها می باشند. موجودیت این بناها در ارتباط با شخصیت های مذهبی و یا بزرگان محلی و منطقه ای تفسیر می شود. طی بررسی باستان شناسی که به منظور شناسایی محوطه های باستانی شهداد، اندوهجرد و گلباف از توابع کرمان در پاییز 1390 خورشیدی انجام گرفت؛ دو بنای هشت ضلعی گنبددار شناسایی و ثبت گردیدند. بناهای فوق در روستاهای کشیت و نسک بخش گلباف واقع، و در ارتباط با قبرستان های روستا احداث شده اند. با توجه به اینکه تاکنون این دو بنا شناسایی و معرفی نشده اند؛ پژوهشی منسجم در خصوص وضعیت آن ها ضروری به نظر می رسد. بر این اساس، مهم ترین هدف پژوهش حاضر تعیین ماهیت و کارکرد بناهای فوق با توجه به بافت تاریخی و فرهنگی آن ها و ارایه ی تاریخ‎گذاری نسبی در مقایسه با نمونه های مشابه است. روش به کار رفته برای دست یابی به اهداف مذکور نیز بر مبنای بررسی سیستماتیک (فشرده) باستان شناسی و روش توصیفی-تحلیلی در کنار استفاده از منابع مکتوب است. مهم ترین پرسش هایی که اساس پژوهش حاضر را تشکیل می دهند عبارتند از: 1. قدمت بناهای فوق به چه تاریخی بر می گردد؟
2. کارکرد احتمالی و علت وجودی آنها با توجه به بافت تاریخی و فرهنگی منطقه چیست؟ نتایج پژوهش نشان می دهد با توجه به مقایسه نقشه و تزیینات این آرامگاه ها با نقشه های مقابر قرون میانی احتمالا بناهای هشت ضلعی نسک و کشیت به دوره ی سلجوقی و یا ایلخانی تعلق دارند. همچنین با مقایسه ی دو بنای مورد مطالعه با یکدیگر نیز می توان گفت که انتساب آرامگاه نسک به دوره ی سلجوقی با احتمال بیشتری عنوان می شود؛ چرا که سبک تزیین و نقشه ی آن به بناهای دوره ی سلجوقی نزدیکتر است و احتمالا با توجه به عامل یاد شده، آرامگاه نسک نسبت به آرامگاه کشیت از قدمت بیشتری برخوردار است. در ارتباط با کارکرد بناهای نسک و کشیت نیز می توان گفت از آنجایی که هر دو بنا در درون قبرستان های روستا واقع شده اند؛ مرتبط با شخصیت های مذهبی و یا بزرگان روستا بنا شده اند و بن مایه ی اصلی شکل گیری قبرستان روستا مرتبط با این دو اثر است.