تجزیه ژنتیکی مقاومت به بیماری پاخوره Gaeumannomyces graminis var. tritici جدایه T-41 در گندم نان با استفاده از روش تجزیه میانگین نسل‎ها

بیماری پاخوره گندم با عامل Gaeumannomyces graminis var. tritici یکی از بیماری‎های مهم گندم است که موجب پوسیدگی طوقه و ریشه شده و در مناطق مختلف ایران خسارت زیادی به مزارع گندم وارد می‎کند. تولید واریته‎های مقاوم، نیازمند به مطالعه ژنتیکی و نحوه وراثت و نوع عمل ژن در مقاومت به بیماری است، که تاکنون هیچ گونه گزارشی در رابطه با این بیماری وجود ندارد. لذا به منظور تجزیه ژنتیکی مقاومت و یا حساسیت به این بیماری، نسل‎های P1 ،P2 ،F1 ،F2، BC1 و BC2 حاصل از سه تلاقی در گلخانه کشت گردید و پس از آلوده‎سازی مصنوعی گیاهان با نژادT-41  قارچ عامل بیماری، یاداشت‎برداری فنوتیپی براساس میزان خسارت بیماری و علایم روی طوقه و ریشه انجام گرفت. نتایج تجزیه میانگین نسل‎ها نشان داد مدل پنج پارامتری در دو تلاقی (164×1528 و 1526×1622) و مدل چهار پارامتری در تلاقی سوم (1546×1528) می‎تواند تغییرات بین میانگین نسل‎ها را توجیه کند. اثرات افزایشی، غالبیت و اثرات متقابل افزایشی در غالبیت و غالبیت در غالبیت ژن‎ها در کنترل این صفت دخالت داشتند و اثرات غالبیت و اپیستازی سهم بیشتری از بقیه اثرات داشتند. توزیع فروانی F2 تلاقی‎های مختلف نشان داد که حساسیت بر مقاومت غالب است. تجزیه اطلاعات به دست آمده براساس نسبت‎های کلاسیک نشان داد که با گروه‎بندی فنوتیپی گیاهان نسل F2 در سه گروه حساس، نیمه‎حساس و مقاوم، این سه گروه به ترتیب با نسبت اپیستاتیک (9:6:1) مطابقت می‎نماید که با نتایج به دست آمده از تجزیه میانگین نسل‎ها تقریبا مطابقت دارد. در تجزیه میانگین نسل وجود اثر متقابل دوگانه و دوگانه جزیی تشخیص داده شد و حداقل تعداد ژن‎های دخیل در کنترل مقاومت و حساسیت به بیماری دو ژن برآورد گردید که اثر اپیستازی ژن‎های غالب مضاعف با اثر افزایشی یعنی 9:6:1 تطابق نسبی داشت.