گروه بندی ارقام افتراقی جدید زنگ های گندم بر اساس صفات آگرومورفولوژیک در شرایط اقلیمی ایلام

به منظور بررسی تنوع ژنتیکی تعدادی از ارقام افتراقی زنگ گندم (زنگ زرد یا نواری (Puccinia striiformis)، زنگ ساقه یا سیاه (P. graminis)، زنگ برگ یا قهوه ای (P. recondita) از نظر صفات فنولوژیکی، مورفولوژیکی و زراعی، 58 رقم افتراقی به همراه پنج رقم شاهد بومی (زردک، یاواروس، کریم، ریجاب و ساجی) با استفاده از روش آگمنت در سال زراعی 97-1396 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه ایلام مورد ارزیابی قرار گرفتند. صفات مورد بررسی شامل صفات فنولوژی (روز تا سبز شدن، روز تا ساقه دهی، روز تا بوتینگ، روز تا سنبله دهی، روز تا گرده افشانی، روز تا رسیدگی فیزیولوژیکی) و صفات مورفولوژیکی (ارتفاع بوته، طول پدانکل، تعداد گره در ساقه، تعداد پنجه بارور، تعداد پنجه کل، طول ریشک، تعداد سنبلچه در سنبله، طول سنبله، وزن سنبله، وزن صد دانه، عملکرد بیولوژیکی، عملکرد دانه و شاخص برداشت) بود. دامنه تغییرات صفت زمان رسیدگی از 134 تا 188 روز متغیر و به ترتیب برای ارقام افتراقی SR17 و SR13 مشاهده شد. دامنه تغییرات ارتفاع بوته بین 4/47 سانتی متر در رقم افتراقی YR8 تا 3/100 سانتی متر در رقم افتراقی LR12 متغیر و میانیگن ارتفاع بوته 2/74 سانتی متر حاصل گردید. تجزیه خوشه ای به روش Ward، ارقام افتراقی زنگ زرد، زنگ ساقه و زنگ برگ مورد بررسی را به ترتیب در سه، سه و پنج گروه قرار داد. ارقام LR1، LR9، LR12 و LR13 به عنوان بهترین ارقام افتراقی زنگ برگ از نظر عملکرد و اجزای عملکرد شناسایی شدند. ارقام YR4 و YR11 که جزء ارقام افتراقی زنگ زرد هستند عملکرد دانه و شاخص برداشت بالایی داشتند. ارقام SR1، SR13، SR6، SR14، SR7، SR8 و SR3 به عنوان ارقام افتراقی برتر زنگ ساقه شناخته شدند. بنابراین می توان نتیجه گرفت که این ارقام اهمیت زیادی در برنامه های گزینش و اصلاح برای دست یابی به عملکرد بالاتر دارند.